Analyzing and examining the views of contemporary jurists about al-Qāḍī l-Nuʿmān and his works (A case study of the viewpoints of Ayatollah Sīstānī and Ayatollah Shubeyrī Zanjānī )

Document Type : علمیه تحقیقیه

10.22034/hs.2023.50344.3199

Abstract

al-Qāḍī l-Nuʿmān al-Maghribī (d. 363 AH) is one of the most prominent Ismāʿīlī scholars. Since the Safavīd era, when some of his books, especially Daʿāʾim, entered the Imāmī spaces, there have been constant discussions among scholars about his religion and the validity of his books. In modern times, Ayatollah Shubeyrī Zanjānī and Ayatollah Sīstānī are two jurists who have made interesting points in dealing with the issues of Shiite heritage. This article analyzes the views of these two thinkers about al-Qāḍī l-Nuʿmān and his hadith works. In this regard, by comparing the views of these two jurists with the data available in al-Qāḍī l-Nuʿmān's own works, primary historical sources and the researches of contemporary Ismaili scholars, it became clear that Ayatollah Sīstānī has scrutinized the motivation for compiling Daʿāʾim as the way that the Fātimids realized the necessity of having a law for their government after forming the government and therefore ordered the compilation of Daʿāʾim. Also, Ayatollah Shubeyrī Zanjānī has also realized this issue with his insight that al-Qāḍī l-Nuʿmān In order to clarify the meaning of the hadith and his fatwa, has sometimes changed the words of hadiths in Daʿāʾim.

Keywords

Main Subjects

References

اتعاظ الحنفاء بأخبار الأئمة الخلفاء، احمد بن علی مقریزی، قاهره، دار إحیاء التراث الإسلامی، بی‏تا.
اختلاف أصول المذاهب، قاضی نعمان بن محمد، تحقیق: دِوین استوارت، نیویورک، انتشارات دانشگاه نیویورک، 2015م.
الإسماعیلیون تاریخهم و عقائدهم، فرهاد دفتری، ترجمه: سیف‏الدین القصیر، بیروت، دار الساقی، 2014م.
افتتاح الدعوة، قاضی نعمان بن محمد، تصحیح: فرحات دشراوی، تونس، الشرکة التونسیة، 1975م.
الإیضاح، قاضی نعمان بن محمد، تصحیح: محمدکاظم رحمتی، میراث حدیثی شیعه، ج10، قم، دارالحدیث، 1382ش.
تاریخ الخلفاء الفاطمیین بالمغرب (القسم الخاص من کتاب عیون الأخبار)، ادریس عمادالدین، تصحیح: محمد یعلاوی، بیروت، دار الغرب الإسلامی، 1985م.
تاریخ دمشق، حمزة بن اسد ابن قلانسی، تحقیق: سهیل زکار، دمشق، دار حسان، 1983م.
التاریخ، ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تحقیق: خلیل شحادة، بیروت، دار الفکر، 1988م.
تقریرات کتاب الصلاة - لباس المصلی، علی سیستانی، ‏تقریر: مرتضی مهری، پایگاه اینترنتی شیخ مرتضی مهری، بی‏تا.[1]
درس خارج اصول، محمدجواد شبیری، جلسۀ 17/9/ 1398ش.[2]
درس خارج اصول، محمدجواد شبیری، جلسۀ 18/9/1398ش.[3]
درس خارج فقه، محمدجواد شبیری، جلسۀ 21/12/1396ش.[4]
درس خارج فقه، احمد مددی موسوی، جلسۀ ۲۶/7/1388ش.[5]
دروس‏ خارج خمس، موسی شبیری زنجانی، قم، مرکز فقهی امام باقر:، بی‏تا- الف.
دروس خارج صوم، شبیری زنجانی، قم، مرکز فقهی امام باقر:، بی‏تا- ب.
دعائم الإسلام، قاضی نعمان، تصحیح: آصف فیضی، قم، آل البیت:، 2006م.
ذکری الشیعة، شهید محمد بن مکی، قم، آل البیت:، 1419ق‏.
رجال النجاشی، احمد بن علی نجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم، جامعه مدرسین، 1365ش.
روضة المتقین، محمدتقی مجلسی، تحقیق: حسین موسوی کرمانی و علی‏پناه اشتهاردی‏، قم، کوشان‏پور، 1406ق.
ریاض العلماء، عبدالله افندی، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، بیروت، التاریخ العربی، 2010م.
فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، بیروت، منشورات الرضا، 2012م.
الفصول المختارة، محمد بن محمد مفید، تحقیق: علی میرشریفی، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق.
قاعدة لا ضرر و لا ضرار، علی سیستانی، قم، دفتر آیة الله سیستانی، 1993م.
قاموس الرجال، محمدتقی شوشتری، قم، جامعه مدرسین، 1410ق.
کتاب حج، موسی شبیری زنجانی، قم، مرکز فقهی امام باقر:، بی‏تا.
کتاب نکاح، موسی شبیری زنجانی، قم، رأی‏‏پرداز، 1419ق.
مبانی فقهی حکومت اسلامی، حسینعلی منتظری، به کوشش: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم، کیهان، 1409ق.
المجالس و المسایرات، قاضی نعمان، تصحیح: حبیب الفِقی، ابراهیم شبّوح و محمد الیعلاوی، بیروت، دار الغرب الإسلامی، 1997م.
مستدرک الوسائل (الخاتمة)، حسین بن محمدتقی نوری، قم، آل البیت:، 1408ق.
معالم العلماء، محمد بن علی ابن‏‏شهرآشوب، نجف، المکتبة الحیدریة، 1380ق.
معجم التاریخ الإسماعیلی، فرهاد دفتری، ترجمه: سیف‏الدین القصیر، بیروت، دار الساقی، 2016م.
مقالات الإسلامیین، ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری، آلمان، ویسبادن، 1980م.
مقدمۀ تحقیق الإیضاح، محمدکاظم رحمتی، میراث حدیثی شیعه، ج10. قم، دارالحدیث، 1382ش.
من لا یحضره الفقیه، محمد بن علی ابن بابویه، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1413ق.
وسائل الشیعة، محمد بن حسن حر عاملی، قم، آل البیت:‏، 1409ق.
وفیات الأعیان، ابن خلکان، تحقیق: احسان عباس، بیروت، 1972م.
«القاضی النعمان و الفقه الاسماعیلی»، اسماعیل پوناوالا، در: الإسماعیلیون و العصر الوسیط؛ تاریخهم و فکرهم، سرویراستار: فرهاد دفتری، ترجمه: سیف‏الدین القصیر، بیروت، دار المدی، 1999م.
«الکافی و گفتمان حدیثی قم»، عبدالرضا حمادی، سیدمحمدکاظم، طباطبائی، علوم حدیث، ش66، زمستان 1391ش.
«تأملاتٌ حول الکتب الأربعة»، محمدباقر ملکیان، الاجتهاد و التجدید، ش47، ص313ـ344، 2018م.
«تغسیل الإمام کعلامةٍ للإمامة» (القسم الثانی)، محمد عافی خراسانی، الاجتهاد و التجدید، شماره54، ص172-201، 2020م.
«سیر تاریخی توجه عالمان امامیه به آثار قاضی نعمان»، محمد عافی خراسانی، تاریخ و تمدن اسلامی، ش37، ص23-46، 1400ش.
«قاضی نعمان و مذهب او»، امیر جوان‏آراسته، هفت‏آسمان، شمارۀ9، ص48-82، 1380ش.
«لزوم اهتمام به حدیث و علوم وابسته به آن»، رضا مختاری، علوم حدیث، ش100، تابستان 1400ش.
«مصادر الشیخ الطوسی فی کتابه تهذیب الأحکام»، محمدجواد شبیری، مجلۀ علوم الحدیث. سال3، ش6، 1420ق.
“A reconsideration of al-Qāḍī al-Nuʿmān’s madhhab”, Poonawala, Ismail K, Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 37, p.572-579, 1974.
 “Qadi an-Nuʿman: The Fatimid Jurist and Author”, Fyzee, Asaf Ali Asġar, Journal of the Royal Asiatic Society, p. 1-32, 1934.
“The Chronology of al-Qāḍī l-Nuʿmān’s Works”, Poonawala, Ismail K, Arabica, 65, p.84-162, 2018.
“The Sources of Ismāʿīlī Law”, Madelung, Wilferd, Journal of Near Eastern Studies, 35, p.29-40, 1976.
A History of Shiʿi Islam, Daftary, Farhad, London, I.B.Tauris Publishers, in association with The Institute of Ismaili Studies, 2013.
Exploring an Islamic Empire; Fatimid History and its Sources, Walker, Paul E, LB.Tauris Publishers, in association with The Institute of Ismaili Studies, London, 2002.
Ismaili Literature; A Bibliography of Sources and Studies, Daftary, Farhad, London, I.B.Tauris Publishers, in association with the Institute of Ismaili Studies, 2004.
 
[1]. https://mohri.net/feqh-osool/2
[2]. https://taghrir.ismc.ir/taghrir/66176
[3]. https://taghrir.ismc.ir/taghrir/66175
[4]. https://taghrir.ismc.ir/taghrir/60070
[5]. http://www.ostadmadadi.ir/persian/lesson/8782

Files

History

  • Receive Date: 11 June 2022
  • Revise Date: 31 May 2023
  • Accept Date: 10 June 2023

Share

How to cite

Statistics