Validation of jurisprudential narrations of Yunus bin Zabian in Arbaa books with a statistical approach

Document Type : علمیه تحقیقیه

Authors

1 Department of Quran and Hadith Sciences, University of Quran and Hadith, qom, iran

2 departeman of hadith, darolhadith, qom, iran

10.22034/hs.2024.51251.3471

Abstract

Yunus bin Zabian, the direct narrator of Imam Sadiq (peace be upon him), is accused of lying by most scholars, and therefore his hadiths are regarded with doubt. From this narrator, there are 12 jurisprudential narrations in the books of Arbaa, and the present study aims to validate these narrations. The five criteria of the source, the narrator, the document, compliance with the tradition and the procedure of the experts are the basis of the research. The results of this validation showed that about 50% of the narrations of Yunus were narrated in other authentic sources and more than half of them were narrated through narrators of Thagha. With the influence of the presence of prominent narrators in Asanid, we can consider about 80% authentic narrations in this respect. About 85% of these verses are consistent with other authentic narrations, and finally, among the verses that can be examined from the point of view of the criteria of action of experts, about 85% of his narrations have been noticed by them. . The final results, by aggregating the data obtained around each narrative, showed that only two narratives lack sufficient grounds for validity in terms of the criteria mentioned.

Keywords

Main Subjects


اختیار معرفة الرجال، محمد بن عمر کشی، تحقیق: محمد بن حسن طوسی، 1409ق.
اصحاب الاجماع و ثلاثون من فطاحل العلماء، ابراهیم مشکینی، ‏‏مؤسسه امام حسین، 1413ق.
اصول التخریج و دراسة الاسانید، محمود طحان، ریاض، 1412ق.
اصول الحدیث، عبدالهادی فضلی، ‏‏بیروت، مؤسسة أم القری، 1416ق.
اعلام الوری باعلام الهدی، فضل بن حسن طبرسی، ‏‏قم، آل البیت، 1417ق.
پژوهشی پیرامون جوامع حدیثی اهل سنت، احمد پاکتچی، ‏‏تهران، دانشگاه امام صادق۷، 1392ش.
تاریخ حدیث، سید رضا مودب، ‏‏قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1393ش.
تاریخ حدیث، سید محمد کاظم طباطبایی، انتشارات نخست، 1388ش.
تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، مجید معارف، ‏‏تهران، انتشارات کویر، 1391ش.
التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، ‏‏تهران، وزارت ارشاد، 1375ش.
التوحید، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.
تهذیب الأحکام، محمد بن حسن طوسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، یوسف مزی، تحقیق: بشار عواد معروف، مؤسسة الرساله، 1406ق.
تهذیب اللغه، محمد بن احمد ازهری، ‏‏بیروت، ‏‏داراحیاء التراث العربی، بی‏‏تا.
جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الاسناد، محمد بن علی اردبیلی، بیروت، 1403ق.
الجامع فی الرجال، موسی شبیری زنجانی، ‏‏قم، پیروز، 1394ش.
جوامع حدیثی اهل سنت، مجید معارف، ‏‏تهران، سمت، 1385ش.
جوامع حدیثی شیعه و ‏‏بحار الانوار، محمدکاظم رحمان‏‏ستایش، ‏‏تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1379ش.
جوامع حدیثی شیعه، هادی حجّت، ‏‏تهران، سمت، 1400ش.
الحدیث النبوی: مصطلحه، بلاغته، کتبه، محمد صباغ، ‏‏بیروت، بی‏‏نا، 1418ق.
دانش رجال، ابوطالب علی‏‏نژاد، ‏‏قم، جامعه مدرسین، 1388ش.
درایة الحدیث، شادی نفیسی، بازپژوهی مصطلحات حدیثی در نگاه فریقین، ‏‏تهران، سمت، 1386ش.
الذریعة الی تصانیف الشیعة، آقابزرگ محمد محسن تهرانی، ‏‏قم، اسماعیلیان، 1408ق.
رجال الطوسی، محمد بن حسن طوسی، تحقیق: محمدجواد قیومی، ‏‏قم، نشر اسلامی، 1420ق.
رجال النجاشی (فهرست اسماء مصنّفی الشیعة)، احمد بن علی نجاشی، ‏‏تحقیق: موسی شبیری، ‏‏قم، نشر اسلامی، 1407ق.
الرسالة المستطرفة لبیان مشهور کتب السنة المشرفة، محمد بن جعفر کتانی، کراچی، 1379ش.
الرسائل الرجالیه، محمد بن محمد ابراهیم کلباسی، تحقیق: محمدحسین درایتی، ‏‏‏‏قم، دارالحدیث، 1380ق.
الرعایة فی علم الدرایة و البدایة فی علم الدرایة، زین الدین بن علی عاملی، ‏‏قم، مرکز ابحاث و دراسات اسلامی، 1381ش.
الرواشح السماویه، میرداماد استرآبادی، ‏‏قم، مکتبه آیة‏الله العظمی المرعشی النجفی، 1405ق.
سبکشناخت کتاب‏های ‏حدیثی‏، مهدی غلامعلی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1390ش.
صلة الخلف، محمد رودانی، به کوشش: محمد حجی، بیروت، دارالغرب الإسلام، 1408ق.
علل الحدیث، محمد باقر بهبودی، ‏‏تهران، سنا، 1378ش.
علوم الحدیث و مصطلحه، صبحی صالح، ‏‏بیروت، ‏‏دارالعلم للملایین، 1991م.
فرهنگ اصطلاحات حدیث، محمد یوسف حریری، ‏‏قم، هجرت، 1381ش.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت:، سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، 1426ق.
فهرست کتب الشیعة و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول، محمد بن حسن طوسی، ‏‏قم، عبدالعزیز طباطبائی، 1420ق.
قاموس الرجال، محمد تقی تستری، ‏‏قم، اسلامی، 1422ق.
قاموس قرآن، سیّد علی‌اکبر قرشی، ‏‏تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
الکافی، محمد بن یعقوب، کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1470ق.
کتاب من لا یحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه(شیخ صدوق)، ‏‏قم، نشر اسلامی، 1413ق.
کشف الغمه، علی بن عیسی اربلی، ‏‏قم، انتشارات رضی، 1421ق.
لسان العرب، محمد بن مکرّم ابن منظور، ‏‏بیروت، ‏‏دارصادر، 1414ق
مجمع البحرین، فخر الدین طریحی، ‏‏تهران، کتاب‌فروشی مرتضوی، 1375ش.
مشیخة الفقیه، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، تحقیق: الشیخ محمد جعفر شمس الدین، ‏‏بیروت، الهادی، 1426ق
مصفی المقال، آقابزرگ محمد محسن تهرانی، تصحیح: احمد منزوی، ‏‏بیروت، دارالعلوم، 1408ق.
معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة، ابن شهرآشوب، ‏‏تهران، عباس اقبال آشتیانی، 1353ش.
المعتبر فی شرح المختصر، جعفر بن حسن محقق حلّی، ‏‏قم، سیدالشهداء، 1407ق.
المعتبر فی شرح المختصر، محقق حلّی، ‏‏قم، ‏‏مؤسسه سید الشهداء، 1407ق.
المعجم ‌المفهرس، ابن حجر عسقلانی، ‏‏بیروت، محمد شکور المیادینی، 1418ق.
معجم‏ رجال ‏الحدیث و تفصیل طبقات الرّواة، سید ابوالقاسم خویی، ‏‏بیروت، دارالزهراء، 1409ق.
معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، ‏‏قم، دفتر تبلیغات، 1420ق
المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، ترجمه: حسین خداپرست، ‏‏قم، نوید اسلام، 1390ش.
مقباس الهدایة فی علم الدرایة، عبداللّه مامقانی، تحقیق: محمدرضا مامقانی، قم، مؤسسه آل البیت:، 1411ق.
منهج‌ النقد فی علوم‌ الحدیث، نورالدین عتر، دمشق، 1401ق.
وسائل الشیعة، محمد بن حسن عاملی، قم، مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
«بازخوانی مفهوم جوامع حدیثی»، اکرم حسین‏‏زاده و سید محسن موسوی، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شماره 65، سال 25، 1396ش.
«جامع»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، فرامرز حاج‏‏منوچهری، جلد هفدهم، به کوشش: کاظم موسوی بجنوردی و دیگران، ‏‏تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1388ش.
«جامع جامع‏نویسان پیش از کلینی»، سید محمد کاظم طباطبایی، علیه رضاداد، مجله علوم حدیث، سال چهاردهم، 1388ش.
«مشیخه حسن بن محبوب»، سید محمد مهدی ابوترابی، دانش‏نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، 1414ق.
«مصادر الشیخ الطوسی فی کتابه تهذیب الاحکام»، محمد جواد شبیری، علوم الحدیث، سال ۳، 1420ق.