1
گروه تفسیر- دانشکده علوم و معارف قرآن - دانشگاه قرآن و حدیث
2
دانشگاه قرآن و حدیث
10.22034/uh.2025.51985.3607
چکیده
چکیده
علامه مجلسی در "مرآةالعقول" ، اهتمام ویژهای به تبیین واژگان و اصطلاحات بهکاررفته در روایات کافی دارد. وی در این راستا، گاه از ظرفیتهای زبان فارسی در شرح واژگان حدیث بهره برده است. این بهرهگیری نهتنها در قالب معادلیابی واژگان، بلکه در سطحی عمیقتر، به تبیین جامعتری از مفهوم حدیثی از طریق ریشهیابی زبانی کلمات و معناشناسی واژگان معرّب منتهی شده است. این مقاله ضمن استخراج واژگان دخیل در شرح روایات این کتاب، در صدد طبقهبندی آنها بر اساس نوع استفاده علامه مجلسی از این واژههاست. طبق بررسی صورتگرفته در مجلدات 26گانه مرآةالعقول، 62 واژۀ معرّب و دخیل شناسایی شد که در برخی موارد علامه تنها معرّب بودن واژه را بیان کرده و در برخی موارد تصریح به فارسی بودن واژه نیز نموده است. همچنین در شرح برخی واژگان از معادلهای فارسی بهره برده است. علامه مجلسی برای شرح این واژهها به منابع لغوی همچون "القاموس المحیط" فیروزآبادی، "صحاح اللغه" جوهری و "المعرّب من الکلام الاعجمی" جوالیقی و نیز برخی منابع غریب الحدیث مراجعه کرده است. در مجموع، میتوان گفت که علامه مجلسی در "مرآةالعقول" با بهرهگیری از ظرفیتهای زبان فارسی و استناد به منابع لغوی معتبر، نقشی بسزا در تسهیل فهم و تبیین مفاهیم روایی ایفا کرده است.
حجت, هادی, & مالکی مقدم, حسین. (1404). واکاوی نقش واژگان فارسی در شرح احادیث «مرآةالعقول» علامه مجلسی (ره). فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), -. doi: 10.22034/uh.2025.51985.3607
MLA
هادی حجت; حسین مالکی مقدم. "واکاوی نقش واژگان فارسی در شرح احادیث «مرآةالعقول» علامه مجلسی (ره)". فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, , , 1404, -. doi: 10.22034/uh.2025.51985.3607
HARVARD
حجت, هادی, مالکی مقدم, حسین. (1404). 'واکاوی نقش واژگان فارسی در شرح احادیث «مرآةالعقول» علامه مجلسی (ره)', فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), pp. -. doi: 10.22034/uh.2025.51985.3607
VANCOUVER
حجت, هادی, مالکی مقدم, حسین. واکاوی نقش واژگان فارسی در شرح احادیث «مرآةالعقول» علامه مجلسی (ره). فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 1404; (): -. doi: 10.22034/uh.2025.51985.3607
)