مطالعه تطبیقی روایت «هلاک‌ناپذیری امت؛ از پیامبر(ص) تا مسیح(ع)»؛ در گفتمان حدیثی فریقین

Document Type : علمیه تحقیقیه

Author

Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad

10.22034/uh.2025.51928.3598

Abstract

در منابع روایی شیعه و اهل‌سنت، گزارشی به نقل از پیامبر(ص) با این مضمون آمده است که: «امتی که من اولین و عیسی(ع) آخرین آن باشد، هلاک نمی‌شود». گونه‌ دیگری از این گزاره، نام مهدی(ع) را نیز به عنوان اوسط یا وسط این امت به شمار آورده‌ است؛ همچنین در برخی منابع روایی شیعه، در کنار پیامبر(ص)، از دوازده امام یادشده است. حال در این میان، متن معیار و اصیل، کدام یک از گزاره‌هاست؟ پژوهه حاضر با در نظر گرفتن این اصل که احادیث غالباً در خلأ وارد نشده‌اند و می‌توانند با برخی از وقایع تاریخی مرتبط باشند، به گونه‌شناسی و تبارشناسی نقل‌های مختلف این روایت با رویکردی جریان‌شناسانه و گفتمان‌شناسانه می‌پردازد. نتایج نشان می‌دهد، متن معیار این گزاره در میان اهل‌سنت، در ضمنِ گزارشی از نبرد موته مطرح شده و در میان روایات شیعه که پیامبر(ص) و امامان(ع) را به عنوان نخستین این امت و مسیح(ع) را آخرین آن به شمار آورده، در ضمنِ اندیشه امامت قابل ردیابی است. در‌عین‌حال این گزاره در کنار گزاره اقتدای مسیح(ع) به امام مهدی(ع) در آخرالزمان، قابل تبیین بوده و معنای درستی می‌یابد. در این میان، گزارشی که مهدی(ع) را در میانه این امت معرفی می‌کند، ساختگی به نظر می‌رسد.

Keywords

Main Subjects



Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 23 November 2025
  • Receive Date: 10 April 2025
  • Revise Date: 22 November 2025
  • Accept Date: 12 July 2025