Analyzing the social and political factors affecting the comprehensiveness of Shia in the 3rd and 4th centuries of Hijri

Document Type : علمیه تحقیقیه

Authors

1 Ph.D. student of Qur'anic and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Mazandaran University, Babolsar, Iran

2 Assistant professor of University of Mazandaran

3 PhD student of Islamic history, Tarbiat Modares University; Tehran

10.22034/uh.2024.51294.3483

Abstract

One of the most important heritages left by Shia predecessors, which plays a significant role in the eyes of Shia scholars and intellectuals and is the main factor in the formation of Shia behavior and culture, is the books of Hadith societies. These books have always been useful in the history of school elders to issue Shariah and religious rulings. The main question of the current research is why, despite the Shia hadith heritage in the 3rd and 4th centuries of Hijri, great people like the late Kalini, Sheikh Sadouq and Sheikh Tusi did all their efforts to write these books, despite the fact that the Shia heritage is in the form of the principles of Arbama'a and ... has been available. In this essay, we are looking for an answer to the question of what political and social factors made the writers of hadith communities to write comprehensive books and what was the social and political origin of these books? With the use of historical and hadith sources, it was concluded that various social and political factors caused the writers of Arba Hadith books to reach this goal,

Keywords

Main Subjects


آثار البلاد و اخبار العباد، زکریا بن محمّد قزوینی، جهانگیر میرزا قاجار، میرزا هاشم محدث، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۳ش.
آشنایی با علوم حدیث، علی نصیری، قم، نشر هاجر، 1389ش.
آل‌بویه و اوضاع زمان ایشان با نموداری از زندگی مردم آن عصر، علی اصغر فقیهی، تهران، بی‌نا، ۱۳۶۶ش.
الإحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی، تحقیق: محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ابوعبدالله مقدسی، تحقیق: علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان، بی‌تا.
احکام القرآن، جصاص، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
احیای فرهنگی در عهد آل‌بویه: انسان‌گرایی در عصر رنسانس اسلامی، جوئل کرمر، مترجم: محمدسعید حنایی‌کاشانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1375ش.
اخلاق الوزیرین، ابوحیان توحیدی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق.
الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن شیخ طوسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۷ش.
اوضاع اجتماعی سیاسی فرهنگی بغداد در زمان آل بویه، اعظم رضایی، تهران، شهرآب، ۱۳۹۶ش.
ایران در صورة الارض (سفرنامه ابن حوقل)، ابن حوقل، تحقیق: جعفر شعار، تهران، انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۶ش.
بررسی تطبیقی رواداری مذهبی در عصر آل بویه و سلجوقیان، محمد دهقانی، قم، نشر ادیان، ۱۳۹۳ش.
تاریخ ابن خلدون، عبدالرحمن ابن خلدون، مترجم: عبدالمحمّد آیتی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۶ش.
تاریخ اجتماعی شیعیان، محسن الویری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، دوم، ۱۳۹۹ش.
تاریخ الاسلام، محمد بن احمد ذهبی، بیروت، مؤسسة الرساله، ۱۴۰۵ق.
تاریخ الحکما، علی بن یوسف قفطی، به کوشش: بهین دارایی، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۷ش.
تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق یعقوبی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۳۵ق.
تاریخ آموزش در اسلام، احمد شلبی، مترجم: محمدحسین ساکت، قم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1361ش.
تاریخ حدیث شیعه در سده‌های چهارم تا هفتم هجری، محمد کاظم رحمتی، مهدی احمدی، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ۱۳۸۹ش.
تاریخ خلافت عباسی از آغاز تا پایان آل بویه، احمدرضا خصری، تهران، سمت، ۱۳۷۸ش.
تجارب الامم، ابوعلی مسکویه، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، دارسروش للطباعة و النشر، ۱۳۷۹ش.
تصحیح الإعتقاد، محمد بن محمد مفید، به کوشش: هبةالدین شهرستانی، بیروت، دارالکتب الإسلامی، ۱۴۰۳ق.
تفسیر و مفسران، محمدهادی معرفت، قم، مؤسسه فرهنگی التمهید، ۱۳۷۹ش.
جوامع السیره، علی بن محمد بن حزم، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
الذریعة الی تصانیف الشیعه، محمد محسن آغابزرگ طهرانی، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۰۳ق.
رجال النجاشی، احمد بن علی نجاشی، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، ششم، 1365ش.
صاحب بن عباد: شرح احوال و آثار، احمد بهمنیار، تحقیق: محمدابراهیم باستانی‌پاریزی، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۳ش.
الغیبة، محمد بن ابراهیم نعمانی، تهران، نشر صدوق، ۱۳۹۷ق.
الغیبة، محمد بن حسن شیخ طوسی، تحقیق: عبادالله تهرانی و علی‌احمد ناصح، قم، دارالمعارف الإسلامیة، ۱۴۱۱ق.
الفصول المختارة، محمد بن محمد مفید، تحقیق: سیّد علی میرشریفی، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ق.
الفهرست، محمّد بن اسحاق ابن ندیم، محمّدرضا تجدد، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۶ش.
الفهرست، محمد بن حسن طوسی، تحقیق: جواد قیومی، نشر الفقاهه، 1417ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
الکامل فی التاریخ، علی بن محمد ابن اثیر، بیروت، دارصادر، بی‌تا.
کتاب البغداد، احمد ابن ابی طیفور، تحقیق: سید عزت العطار الحسینی، قاهره، مکتبة الخانچی، 1423ق/2002م.
الکلینی و الکافی، عبدالرسول غفار، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.
متن و ترجمه کمال الدین و تمام النعمه، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، منصور پهلوان، قم، مسجد مقدس جمکران، ۱۳۸۲ش.
مجالس المؤمنین، نور الله بن شریف الدین شوشتری، تهران، اسلامیه، ۱۳۷۷ش.
مختصر تاریخ الدول، غریغوریوس بن هارون ابن العبری، ترجمه: عبدالمحمّد آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۷ش.
مروج الذهب و معادن الجوهر، علی بن الحسین مسعودی، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، بی‌تا.
معالم ‌العلماء، محمّد بن علی بن ‌شهر آشوب، نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۸۰ق.
مقدمه فتح الباری، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
من لا یحضره الفقیه‏، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1413ق.
المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، أبوالفرج عبدالرحمن ابن جوزی، تحقیق: محمّد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
الموضوعات، عبدالرحمن بن علی جوزی، تحقیق: عبدالرحمان محمد بن عثمان، مدینه، محمد عبدالمحسن صاحب المکتبة السلفیة بالمدینة المنوره، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
النقض، عبدالجلیل قزوینی رازی، سیّد جلال الدین حسینی ارموی، بی‏جا، بی‏نا، ۱۳۳۱ق.
نگاهی به تاریخ تفکر امامیه؛ از آغاز تا ظهور صفویه، مهدی فرمانیان، مصطفی صادقی کاشانی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۴ش.
وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، ابن‌خلکان، تحقیق: إحسان عباس، بیروت، دارصادر، بی‏تا.
«آل بویه»، کلود کاهن، علی بحرانی پور، رشد آموزش، ۱۳۸۳ش، ش۱۵.
«از سازمان وکالت تا فقاهت»، جباری، موعود، ۱۳۸۲ش، ش۳۸.
«تأثیر آموزه‌های قرآنی و حدیثی بر تمدن عصر آل بویه و نفوذ آن بر اقدامات عملی عضدالدوله دیلمی»، رمضان رضایی، مطالعات قرآنی، ۱۴۰۰ش، ش ۴۵.
«نگاهی به ادوار و مکاتب کلامی امامیه در قرون میانی»، حمید عطائی نظری، دوماهنامه آینه پژوهش، ۱۳۹۷ش، ش۱۷۱.
«تقویم و عیدهای صابیان»، داود الهامی، مجله تخصصی کلام اسلامی، سال هشتم، شماره 30، بی‏تا.