مطالعه تطبیقی منهج مزارنگاری در کتب اربعه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و تحقیقات ، گروه علوم قران و حدیث

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

3 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدمطهری

چکیده

این نوشتار، به ترتیب زمانی، به ارزیابی شیوه نگارش هر یک از مؤلفان کتب اربعه در کتاب المزار موجود در این کتاب‏ها می‏پردازد. در مطالعه تطبیقی روش‏های هر یک از مؤلفان کتب اربعه در «کتاب المزار» خویش به شباهت‏ها و تمایزاتی دست می‏یابیم. این شباهت‏ها در ساختار کلی برخی ابواب آن‏ها به چشم می‏آید، اما در تناسب ابواب، عنوان‏دهی آن‏ها، ترتیب احادیث، ذکر اسناد روایات، اختصار یا تفصیل در طرح موضوعات، تعلیقات فقهی ذیل روایات و مباحث فقه الحدیثی مربوط به احادیث و دیگر جهات، کاملاً متمایز به نظر می‏آیند. یافته این تحقیق آن است که «کتاب‏های المزار» کتب اربعه، در گذر زمان، هر یک نسبت به قبلی به جامعیت در موضوعات، چینش و ترتیب منطقی‏تر در نوع نگارش رو نهاده است؛ به نحوی که «المزار» شیخ طوسی نسبت به دو «المزار» پیشین، از جامعیت و روش‏مندی بهتری برخوردار شده است؛ ابواب در ترتیب و چینش، منظم‏تر و احادیث با حجم بیشتر و موضوعات گسترده‏تر نگارش یافته است. این موضوع درباره «المزار» شیخ صدوق نسبت به «المزار» شیخ کلینی نیز صادق است.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. الاصول من الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1363ش.
  2. اعیان الشیعة، محسن امین، حققه و أخرجه: حسن امین، بیروت: دار التعارف، 1403ق.
  3. الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرگ طهرانی، بیروت: دارالأضواء، 1403ق.
  4. بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار:، محمد باقر مجلسی، بیروت: دار احیاء التراث، 1406ق.
  5. پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، مجید معارف، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری ضریح، 1374ش.
  6. تاریخ حدیث، کاظم مدیر شانه‌ چی، تهران: سمت، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، 1388ش.
  7. تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، شیخ طوسی، تحقیق و تعلیق: سید حسن موسوی خرسان، بیروت: دارالأضواء، 1406ق.
  8. درایة الحدیث، محمدحسین حسینی جلالی، بیروت: مؤسسة الاعلمی، 1425ق.
  9. دفاع عن الکافی: دراسة تقدیر مقارنة لأهم الطعون و الشبهات المثارة حول کتاب الکافی، حبیب ثامر هاشم عمیدی، بی‌جا: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، 1415ق.
  10. رجال ‌النجاشی: أحد الاصول الرجالیة، نجاشی اسدی کوفی، تحقیق: محمد جواد نایینی، بیروت: دار الاضواء، 1408ق.
  11. روشی برای بازسازی کتاب المزار سعد بن عبدالله اشعری، حامد خانی، پژوهش نامه تاریخ تمدن اسلامی: سال 45، ش1، 1391ش.
  12. عقل‌گرایی و نص‌گرایی در تشیع، عبد المجید حکیم الهی، پژوهشنامه کلام: ش4، 1395ش.
  13. فروع الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1391ق.
  14. فقه الحدیث و روش‌های نقد متن، نهله غروی نایینی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دفتر نشر آثار علمی، 1379ش.
  15. فقه الحدیث، عبد الهادی مسعودی، قم: موسسه علمی و فرهنگی دار الحدیث، 1396ش.
  16. فهرست کتب الشیعة و اصولهم و أسماء المصنفین و اصحاب الاصول، شیخ طوسی، تحقیق: عبد العزیز طباطبایی، بی‌جا : مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420ق.
  17. کامل ‌الزیارات، محمد ابن قولویه قمی، تحقیق: جواد قیومی، قم: نشر الفقاهه، 1424ق.
  18. کتاب العین، خلیل فراهیدی، قم: هجرت، 1409ق.
  19. کتاب الوافی، فیض کاشانی، تحقیق: مکتبة الامام امیرالمؤمنین ‌علی‌7، اصفهان: عطر عترت:، 1430ق.
  20. معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابوالقاسم خویی، قم: مرکز نشر آثارالشیعه، 1369ش.
  21. معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشیعة الامامیة، محمدباقر بهبودی، بی‌جا: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1362ش.
  22. مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، بیروت: دارالقلم، 1412ق.
  23. مکتب در فرایند تکامل: نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین، حسین مدرسی طباطبایی، ترجمه: هاشم ایزد پناه، تهران: کویر، 1393ش.
  24. من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة، 1392ق.
  25. نهایة الدرایة، حسن صدر، قم: نشرمشعر، بی‌تا.
فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth
دوره 26، شماره 1 - شماره پیاپی 99
ناشر
فروردین 1400
صفحه 31-49

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 26 اسفند 1399
  • تاریخ پذیرش: 15 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار