امکان‏سنجی صدور حدیثِ سجده زن بر شوهر؛ نقد متنی سه‌سطحی (زبانی، ادبی و فرهنگی)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

چکیده

در دهه‏های اخیر، تبیین کیفیت رابطه شوهران و همسران در محیط خانواده، از اهمیتی ویژه برخوردار شده است. در این میان، وجود برخی روایات در جوامع روایی فریقین که به زنان نسبت به شوهران جایگاهی پست اعطا می‏کند، چالش‏های فراوانی را موجب شده است. یکی از این روایات، روایت «لو أمرتُ ‏أحداً أن ‏یَسجدَ لأحدٍ لأمرتُ‏ المرأهَ أن ‏تَسجدَ لِزوجِها» است. این نوشتار، با لایه‏بندی روایت مذکور به سه سطح: زبانی، ادبی و فرهنگی، به نقد متنی آن اقدام نموده است. تقابل میان واژه‏های «زوج» و «امرأة» در این روایت که با زبان عربیِ عصر پیامبر(ص) همخوانی ندارد، حکایتگر ضعف در لایه زبانی آن است. نسخه‏های متفاوت این حدیث در جوامع روایی فریقین نیز که بیانگر تعارض‌های فراوان میان آنهاست، گویای ضعف در لایه ادبی آن دارد. همچنین، بررسی گفتمان‏های رقیبِ اسلامی و جاهلی درباره رابطه زن و شوهر و مقایسه آنها با این روایت، نشانه تأثیرپذیری این حدیث از فرهنگ جاهلی است.

کلیدواژه‌ها