نقد عقیده اخباریان با قواعد برآمده از روایات تفسیر عصری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کاشان، کاشان،ایران

2 دانشیار دانشگاه کاشان

10.22034/hs.2020.13045

چکیده

برخی عالمان شیعی - که به اخباریان معروف‏اند - عقاید مختلفی درباره آیات و روایات دارند. یکی از باورهای‏شان این است که منکر حجیت همه آیات‏اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت: می‏دانند و تفسیر قرآن را مخصوص اهل بیت: می‏دانند. در رد باور آن‏ها، استدلال‏ها و کتب زیادی نوشته شده است، اما برآیند این مقاله، یکی از بهترین نقدهای این عقیده اخباریان محسوب می‏شود.
در این مقاله با تکیه بر روایات تفسیر عصری و اثبات عصری بودن آن‏ها، به استخراج قواعد برآمده از آن‏ها پرداخته شده است. این قواعد عبارت‏اند از: لزوم پیوند تفسیر با قواعد زبان‏شناختی عربی، لزوم پیوند تفسیر با دیگر آیات قرآن، لزوم اعمال قواعد علوم قرآنی در تفسیر - که ارجاع متشابهات به محکمات، و لزوم توجه به زمان نزول آیات از جمله مکی و مدنی بودن آن‏ها از مصادیق این قاعده است -، لزوم استفاده از قرینه روایات اهل بیت:، عدم جواز تأویل به مصداق یا ذکر بطون برای آیات و لزوم استفاده از عقل و قوانین عقلی در تفسیر.
از رهگذر این قواعد نتیجه می‏گیریم که اهل بیت: به وسیله اشاره به این قواعد تفسیری، راه را برای تفسیر قاعده‏مند دیگران نیز بازکرده‏اند.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. الإتقان فی علوم القرآن، جلال الدین سیوطی، محقق: محمد أبو الفضل إبراهیم، مصر، ناشر: هیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۳۹۴ق.
  3. اخباریگری (تاریخ و عقائد)، ابراهیم بهشتی، قم- ایران، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث سازمان چاپ و نشر، ۱۳۹۱ ش.
  4. اسلام و مقتضیات زمان ۱، مرتضی مطهرى، تهران- ایران، انشارات صدرا، ۱۳۸۰ش.
  5. أصول الفقه، محمد رضا مظفر، قم – ایران، انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1430 ق.
  6. البرهان فى علوم القرآن، محمد بن بهادر زرکشى، بیروت- لبنان، دار المعرفة، چاپ اول، 1410 ق.
  7. بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى­الله­علیهم، محمد بن حسن صفار، قم- ایران، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404 ق.
  8. تاج العروس من جواهر القاموس، محمد بن محمد زبیدی، محقق: علی شیری، بیروت- لبنان، دارالفکر، ۱۴۱۴ ق.
  9. التعریفات، علی بن محمد جرجانی، بیروت- لبنان، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون،۱۴۲۱ ق.
  10. التفسیر الاثری الجامع، محمد هادی معرفت، قم- ایران، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهید، چاپ اول، 1387 ش.
  11. التفسیر العیاشی، محمد بن مسعود عیاشى، تهران- ایران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ اول، 1380 ق.
  12. تفسیر قرآن مبادی، قواعد و علوم مورد نیاز، محسن قاسم پور، تهران – ایران، ناشر: هستی نما، چاپ اول، ۱۳۹۶ ش.
  13. تفسیر نور الثقلین، عبد على بن جمعة عروسى حویزى، قم- ایران، چاپ چهارم، 1415 ق.
  14. التوحید، محمد بن على ابن بابویه (شیخ صدوق)، قم- ایران، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1398ق.
  15. تهذیب الأصول، امام خمینى، تهران- ایران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1423 ق.
  16. جامع المقدمات؛ کتاب هدایه، جمعی از علما، قم – ایران، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، موسسه نشر اسلامی، چاپ چهارم، بی تا.
  17. جواهر البلاغه، احمد هاشمی، محقق: جمعی از علما، قم- ایران، ناشر مرکز مدیریت حوزه،۱۳۸۱ ش.
  18. الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، حسن بن یوسف حلی، قم، نشر بیدار، بی تا.
  19. الحق المبین فی تصویب المجتهدین وتخطئة الأخباریین‌، شیخ جعفر کاشف الغطاء، بی جا، ناشر: شیخ احمد شیرازی، بی تا.
  20. دایرة المعارف تشیع، ، احمد صدر حاج سید جوادی، کامران وفانی و بهاءالدین خرمشاهی، تهران- ایران، حکمت، ۱۳۷۵ ش.
  21. دایره المعارف قرآن کریم، جمعی از محققان، قم - ایران ، انتشارات بوستان کتاب، 1382 ش.
  22. روش شناسی تفسیر قرآن کریم، علی اکبر بابایی و همکاران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعات و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، چاپ ششم، ۱۳۹۴ ش.
  23. صرف ساده، محمد رضا طباطبایی، انتشارات دارالعلم، چاپ چهل و پنجم، ۱۳۷۸ ش.
  24. علل الشرائع، محمد بن على ابن بابویه (شیخ صدوق)، قم- ایران، کتاب فروشى داورى، چاپ اول، 1385ش / 1966م.
  25. علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، قم- ایران، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهید، چاپ شانزدهم، ۱۳۹۴ش.
  26. الفوائد الطوسیة، محمد بن حسن حر عاملى، مکتبه محلاتی، چاپ دوم، ۱۴۲۳ ق.
  27. الفوائد المدنیة، محمد امین استرابادی، محقق: شیخ رحمت الله رحمتی اراکی، موسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ ق.
  28. قرآن و تفسیر عصری، سید محمد علی ایازی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1378 ش.
  29. الکافی، محمد بن یعقوب کلینى، تهران- ایران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407 ق.
  30. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، محمود بن عمر زمخشری، بیروت- لبنان، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407 ق.
  31. کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، مصطفی حاجی خلیفه، بیروت – لبنان، دار احیاء التراث العربی، بی تا.
  32. مبانى و روشهاى تفسیر قرآن، عباسعلى عمید زنجانى، تهران- ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپ و انتشارات، چاپ اول، 1367 ش.
  33. محاضرات فی اصول الفقه، سید ابوالقاسم خویی، تقریر محمد اسحاق فیاض، قم، نشر انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۱۰ ق.
  34. مختصر المعانی، سعد الدین تفتازانی،قم – ایران، انتشارات دارالفکر، چاپ هفتم، ۱۳۸۰ش.
  35. مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، جمال الدین ابن هشام انصاری، قم- ایران، منشورات مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ ق.
  36. المنطق، محمد رضا مظفر، قم - ایران، انتشارات اسماعیلیان، ۱۳۸۸ ش.
  37. منطق تفسیر قرآن، محمد علی رضایی اصفهانی، قم – ایران، ناشر ‌جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۷ ش.
  38. المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبایى،بیروت – لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1390 ق.
  39. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، محمد بن حسین شریف الرضى، قم – ایران، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1414 ق.
  40. وضوء النبی، علی شهرستانی، مشهد- ایران، ناشر موسسه جواد الائمه، ۱۴۲۰ ه ق.
  41. باطن قرآن، علی اکبر بابایی، مجله معرفت، شماره ۲۶.
فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth
دوره 25، شماره 1 - شماره پیاپی 95
ناشر
فروردین 1399
صفحه 88-113

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 22 اسفند 1397
  • تاریخ بازنگری: 23 فروردین 1398
  • تاریخ پذیرش: 31 فروردین 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار