رویکرد‌های حلی در احادیث مشکل دال بر «جا شدن دنیا در تخم مرغ»

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشگاه قرآن و حدیث

10.22034/hs.2020.13058

چکیده

از جمله روایات مشکل در حوزۀ توحید, پاسخ معصوم علیه السلام به سوال از جا شدن دنیا در تخم مرغ، بدون تغییر حجم طرفین است که پی‌آوردِ آن مواجهه با دو مشکل اساسی است: یکی ممکن دانستن امر محال عقلی با تمثیل از جا شدن تصویر اجسام در چشم، که از نظر محتوایی با اصل سوال هم‌خوان نیست؛ دوم تعارض و دوگانگی در پاسخ به یک سوال واحد. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ استنتاجی به تحلیل  این احادیث پرداخته و دریافته است که دانشوران، تنها دلالت ظاهری روایاتی را می‌پذیرند که این امر را محال شمرده‌اند و روایاتی که با تمثیل مجازی از جا شدن دنیا در چشم، به حل مسئله پرداخته‌اند را، تاویل و یا انکار می‌کنند. در مقابل روایاتی که بر ممکن بودن این امر، با ایجاد تغییر در طرفین دلالت دارند بدون اظهارنظر باقی‌مانده‌اند که امروزه با نظریه‌های «هولوگرافیک» و «حذف فضای خالی اتم» در دانش فیزیک، می‌توان خوانشی جدید از آنها ارائه کرد، به گونه‌ای که ظاهر بعید این روایات را ممکن جلوه دهد و راه حلی برای رفع تعارض به شمار آید.

کلیدواژه‌ها


  1. الاحتجاج، احمد بن علی طبرسی، تعلیق و ملاحظات: سید محمد باقر خرسان، نجف: دار النعمان، ۱۳۸۶ق/۱۹۶۶م.
  2. بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، سوم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
  1. التعلیقه علی اصول الکلینی، محمد باقر میرداماد، قم: خیام، ۱۴۰۳ق.
  2. التوحید، محمد بن علی صدوق، تصحیح و تعلیق: سید‏هاشم حسینی تهرانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، بی‏تا.
  3. توحید الإمامیة، محمد باقر ملکی، اهتمام: علی ملکی میانجی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، اول، ۱۴۱۵ق.
  4. جهان هولوگرافیک، میخاییل البوت، ترجمه: داریوش مهرجویی، بی‏نا، بی‏تا.
  5. الحاشیة على أصول الکافی، سید بدر الدین بن احمد حسینی عاملی، قم: دار الحدیث، اول، ۱۴۲۵ق.
  6. حوار بین الالهیین و المادیین، محمد صادقى، بیروت، دوم، ۱۴۰۷ق.
  7. رسائل الشریف المرتضی، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم: دار القرآن کریم، ۱۴۰۵ق.
  8. الشافی فی شرح الکافی، قزوینی، ملاخلیل، بی‏جا، بی‏نا، ۱۴۲۹ق.
  9. الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام، فیض کاشانى، تهران، دار اللوح المحفوظ، ۱۳۸۳ش.
  10. شرح أصول الکافی، صدر المتألهین، تهران، اول، ۱۳۶۶ش.
  11. شرح أصول الکافی، مولی محمد صالح مازندرانی، تعلیقات: میرزا ابو الحسن شعرانی، ضبط و تصحیح: سید علی عاشور، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، اول، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۰م.
  12. شرح توحید الصدوق، قاضی سعید قمی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بی‏تا.
  13. شرح مناظرة الإمام الصادق۷ مع الزندیق، مجموعه رسائل در شرح احادیثی از کافی، محمد بن عبدالله بن على بحرانى، تحقیق: محمد حسین درایتی، بی‏نا، بی‏تا.
  14. الکافی، محمد بن یعقوب بن اسحاق کلینی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ش.
  15. مجمع البحرین، فخر الدین طریحی، تهران: طراوت، دوم، ۱۳۶۲ش.
  16. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول9، محمدباقر مجلسی، تصحیح: سید‏ هاشم رسولی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۴۰۴ق.
  17. منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، حبیب الله هاشمی خوئی، سید إبراهیم المیانجی، تهران: بنیاد فرهنگ امام المهدی؟عج؟، چهارم، ۱۳۶۰ش.
  18. نور البراهین، سید نعمة الله جزائری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۱۷ق.
  19. الوافی، فیض کاشانی، تحقیق و تصحیح: ضیاء الدین حسینی، اصفهان: مکتبة الامام أمیر المؤمنین علی۷، اول، ۱۴۰۶ق.
  20. روزنامه جام جم، شماره ۴۷۸۵ به تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۹۵.
  21. Physical Chemistry، Mortimer، Robert G.(2008): Third Edition. Elsevier Academic Press
  22. Table of experimental nuclear ground state charge radii: An update. Angeli، I.، Marinova، K.P. (January ,102013). Atomic Data and Nuclear Data Tables 99
  23. www.businessinsider.com، 1397/9/15
  24. www.nssdc.gsfc.nasa.gov، 1397/11/28