«حدیث مقاریض» تحلیل، نقد و بررسی رویکردها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه مفید

2 پژوهشگاه قرآن و حدیث ـ دارالحدیث

10.22034/hs.2020.13059

چکیده

برخی احادیث، محتواییِ بحث برانگیز و دیرفهم داشته و در زمرۀ «مشکل الحدیث» جای دارند و تلاش برای فهمِ صحیح آنها با رویکردهای متفاوتی همراه است. یکی از آنها، حدیث بریدن گوشت و پوستِ بدن یا لباس در برخورد با ادرار، میان بنی‌اسرائیل است. این روایت با الفاظی متفاوت اما با مفهومی تقریبا متحد در کتب روایی شیعه و سنی نقل شده است. نظرها پیرامون این حدیث را می‌توان به سه دستۀ عمدۀ پذیرش، انکار و توقف تقسیم نمود. تحقیق حاضر ضمن نقل و نقد آنها، متمایل به حمل حدیث بر معنای مجازی است تا مبالغه در مشقّت طهارت در میان بنی اسرائیل را برساند.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. تورات.
  3. الاحادیث المعتبره فی جامع احادیث الشیعه، محسنی محمد آصف، قم: صبح صادق، ۱۳۸۷ش.
  4. الإحتجاج على أهل اللجاج، احمد بن على طبرسى‏، تحقیق: محمد باقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی، اول، ۱۴۰۳ق.
  5. إرشاد القلوب إلى الصواب، حسن بن محمد دیلمى، قم: الشریف الرضی، اول، ۱۴۱۲ق.
  6. آسیب‏شناخت حدیث، عبدالهادى مسعودى، ‏قم: انتشارات زائر، اول، ۱۳۸۹ش.
  7. بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم‏، محمد بن حسن صفار، تحقیق: محسن بن عباس‏على کوچه باغى، ‏قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، دوم، ۱۴۰۴ق.
  8. پژوهش‏های تاریخی و حدیثی، نعمت الله صالحی نجف‏آبادی، تصحیح: محمدعلی کوشا، تهران: کویر، اول، ۱۳۹۷ش.
  1. تفسیر القمی‏، على بن ابراهیم قمى، تحقیق:‏ طیّب موسوى جزائرى، قم: دارالکتاب، سوم، ۱۴۰۴ق.
  2. تهذیب الأحکام، محمد بن حسن طوسی، تحقیق: سیدحسن خرسان، تهران: اسلامیه، سوم، ۱۳۶۴ش.
  3. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام‏، محمد حسن نجفى صاحب الجواهر، تحقیق: عباس قوچانى- على آخوندى‏، ‏بیروت: دار إحیاء التراث العربی، هفتم، ۱۴۰۴ق‏.
  4. الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‏، یوسف بن احمد بن ابراهیم‏ بحرانى آل عصفور، تحقیق: محمد تقى ایروانى- سید عبد الرزاق مقرم‏، قم: جامعه مدرسین، اول، ۱۴۰۵ق.
  5. دانشنامه قرآن وحدیث‏، محمد محمدى رى‏شهرى، و جمعى از پژوهش‏گران، مترجم:‏ حمیدرضا آژیر و محمدرضا شیخی قم: موسسه علمى فرهنگى دارالحدیث.
  6. در پرتوحدیث‏، عبدالهادى مسعودى، قم: موسسه علمى فرهنگى دارالحدیث، دوم، ۱۳۹۱ش‏.
  7. رجال الکشی (إختیار معرفة الرجال)، محمد بن عمر کشى، تحقیق: محمد بن حسن طوسى / حسن مصطفوى، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، اول، ۱۴۰۹ق.
  8. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محمد تقى بن مقصود على مجلسى‏، تحقیق: حسین موسوى کرمانى و على پناه اشتهاردى، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، دوم، ۱۴۰۶ق.
  9. سنن ابن ماجة، محمد بن یزید قزوینی، تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دارالفکر، بی‏تا.
  10. سنن أبی داود، سلیمان بن أشعث سجستانی، تحقیق: سعید محمد لحام، بیروت: دارالفکر، اول، ۱۴۱۰ق.
  11. السنن الکبرى، أحمد بن حسین بیهقی، بیروت: دارالفکر، بی‏تا.
  12. سنن النسائی، نسائی، بیروت: دارالفکر، اول، ۱۳۴۸ق.
  13. صحیح البخاری، محمد بن إسماعیل بخاری، تحقیق: مصطفى دیب البغاد، بیروت: ابن کثیر، سوم، ۱۴۰۷ق.
  14. صحیح مسلم‏، مسلم بن حجاج‏، تحقیق: عبدالباقى، محمد فؤاد، قاهره: دارالحدیث، اول، ۱۴۱۲ق.
  15. فرائد الاُصول‏، مرتضى بن محمد امین انصارى‏، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین، پنجم، ۱۴۱۶ق.
  16. الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، محمد صادقى تهرانى، قم: انتشارات فرهنگ اسلامى، دوم، ۱۳۶۵ ش.
  17. الفقه، القواعد الفقهیة‏، سید محمد حسینى شیرازى، بیروت: ‏مؤسسه امام رضا۷، اول، ۱۴۱۳ق.
  18. القواعد الفقهیة، ناصرمکارم ‏شیرازى، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین۷، سوم، ۱۴۱۱ق.
  19. کتاب من لایحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه صدوق، تصحیح و تعلیق: علی أکبر غفاری ، قم: جامعه مدرسین، دوم، بی‏تا.
  20. الکافی، محمد بن یعقوب کلینى‏، تحقیق: على اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق.
  21. کتاب الطهارة، سید مصطفى موسوى خمینى، تهران: مؤسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینى، اول، ۱۴۱۸‍ق.
  22. کتاب الطهارة‏، مرتضى بن محمد امین انصارى،‏ تحقیق: گروه پژوهش در کنگره‏، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، اول، ‏۱۴۱۵ق‏.
  23. المدخل إلى عذب المنهل فی أصول الفقه، ابوالحسن شعرانى، قم:‏ موسسه الهادی، اول، ۱۳۷۳ش.
  24. المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، بی‏تا، بی‏جا.
  25. مستمسک العروة الوثقى، سید محسن طباطبایى حکیم، قم: مؤسسة دار التفسیر، اول، ۱۴۱۶‍ق‏.
  26. مسندأحمد، احمد بن حنبل، بیروت: دار صادر، بی‏تا.
  27. مشرق الشمسین وإکسیرالسعادتین، الملقب بمجمع النورین و مطلع النیرین، شیخ بهائی عاملی، قم: بصیرتی، بی‏تا.
  28. مصابیح الأنوار فی حل مشکلات الأخبار، عبدالله شبر، قم: بصیرتی، اول، ۱۳۷۱ق.
  29. معجم الاحادیث المعتبرة، محسنی محمدآصف، قم: دانشگاه ادیان، اول، ۱۳۹۲ش.
  30. ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محمد باقر بن محمد تقى مجلسى، تحقیق: مهدى رجائی‏، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی‏، اول، ۱۴۰۶ق.
  31. منتهى المطلب فی تحقیق المذهب‏، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى‏ حلّى، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‏، اول، ۱۴۱۲ق.
  32. موسوعة الإمام الخوئی‏، سید ابو القاسم موسوى خویى ، ‏تحقیق: پژوهش‏گران مؤسسه إحیاء آثار آیة الله العظمى خویى‏، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، اول، ۱۴۱۸ق.‏
  33. مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام‏، سید عبد الأعلى سبزوارى، تحقیق: مؤسسه المنار، قم: مؤسسه المنار‏، چهارم، ۱۴۱۳ق.
  34. نقد کتب حدیث، مصطفی حسینی طباطبایی، نشر دیجیتالی، ۱۳۷۹ش.
  35. الوافی‏، محمد محسن بن شاه مرتضى فیض کاشانى‏، اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین على۷‏، اول، ۱۴۰۶ق.‏
  36. وسائل الشیعة، محمد بن حسن شیخ حر عاملى‏، تحقیق: مؤسسة آل البیت:‏، قم: مؤسسة آل البیت:‏، اول، ۱۴۰۹ق.
  37. «معیارهای جداسازی احکام ثابت از متغیر»، مجله فقه، سال نهم، شماره ۳۳ و ۳۴.