گونه‏شناسی روایات اختلاف قرائت اهل‏بیت با قرائت مشهور

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم

2 استادیار دانشگاه قم

چکیده

در بخشی از روایاتِ ائمه:، علاوه بر ارائه قرائتی متفاوت از قرآن کریم، قرائت رایج را با استدلال‏هایی تخطئه نموده‏اند. چندگونگی این استدلال‏ها و نقد آن‏ها مسأله این پژوهش است. اهمیت فهم صحیح قرآن، در پرتو قرائت درست آن، از یک‏سو و جایگاه اهل‏بیت: به عنوان مفسران حقیقی قرآن از سوی دیگر، اهمیت واکاوی این‏گونه روایات را آشکار می‏سازد. تخطئه قرائت مشهور با استدلال‏هایی به گونه‏های عقیدتی یا تاریخی یا ادبی دیده می‏شوند. اعتبار سندی و قوت فقه الحدیثی برخی از این روایات از یک‏سو و سازگاری قرائت ارائه شده در آن‏ها با رسم‏الخط و اصول قرائت از سوی دیگر می‏تواند جایگاهی قابل قبول برای این روایات ایجاد کند.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. الإقبالُ بالأعمالِ الحَسَنَةِ فیما یعمَلُ مَرَّةً فی السَّنَةِ، سید رضی الدین علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، قم، بوستان کتاب، 1373ش.
  2. أنوار التنزیل و أسرار التأویل، عبدالله بن عمر بیضاوى، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1418ق.
  3. البحر المحیط فی التفسیر، م‍ح‍مدبن­ی‍وس‍ف ابو‌ح‍یان‌، بیروت، دار الفکر، 1420‌ق.
  4. البضاعة المزجاة (شرح کتاب الروضة من الکافی)، محمدحسین بن قاریاغدی، قم، دارالحدیث، 1388ش.
  5. بیان السعادة فی مقامات العباده، ملاسلطان­محمد گنابادى، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
  6. البیان فی تفسیر القرآن، سیدعبدالحسین طیب، قم، مؤسسه سبطین، ۱۳۸۶ش.
  7. تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، علی استرآبادی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چ اول، 1409ق.
  8. تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدی)، محمد بن محمد ماتریدی، بیروت، دارالکتب­العلمیة، 1426ق.
  9. التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن طوسی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‏تا.
  10. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوى، تهران، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، 1385ش.
  11. ترجمه الروضة من الکافی، هاشم رسولی محلاتی، تهران، علمیه اسلامیه، 1364ش.
  12. ترجمه قرآن مجید، عبد المحمد آیتی، تهران، سروش، ۱۳۷۴ش.
  13. ترجمه قرآن، علی مشکینی اردبیلی، قم، الهادی، 1381ش.
  14. ترجمه قرآن، ناصر مکارم شیرازی، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چ دوم، 1373ش.
  15. ترجمه و شرح أصول کافی، جواد مصطفوی، تهران، گ‍ل‍گ‍ش‍ت‌‏‫، 1377ش.
  16. التسهیل لعلوم التنزیل، محمد بن احمد ابن جُزَىّ، بیروت، شرکة دار الأرقم بن أبی‏الأرقم، بی‏تا.
  17. تفسیر الصافی، محسن فیض کاشانی، تهران، مکتبة الصدر، 1373ش.
  18. تفسیر العیاشی، محمدبن­مسعود عیاشی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیة، ۱۳۸۰ق.
  19. تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، قم، دار الکتاب، چ سوم، 1404ق.
  20. التفسیر الکاشف، محمدجواد مغنیه، قم، دارالکتاب­الإسلامی، 1424ق.
  21. التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، محمد بن عمر فخر رازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ سوم، 1420ق.
  22. التفسیر الکبیر؛ تفسیر القرآن العظیم، سلیمان بن أحمد طبرانی، اردن، دارالکتاب الثقافی، 2008م.
  23. تفسیر المراغی، احمدمصطفی مراغی، بیروت، دارالفکر، بی‏تا.
  24. تفسیر مقاتل بن سلیمان، مقاتل­بن­سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت، دارإحیاءالتراث، 1423ق.
  25. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، تهران، دارالکتب­الإسلامیة، چ سی و دوم، 1380ش.
  26. تهذیب الاحکام، محمد بن حسن طوسی ، تهران، دارالکتب­الإسلامیة، 1365ش.
  27. جامع البیان فی تفسیر القرآن، محمد بن جریر طبری، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
  28. الجامع لاحکام القرآن، محمدبن­احمد قرطبی‏، تهران، ناصر خسرو، 1364ش.
  29. جوامع الجامع، فضل بن حسن طبرسی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۷ش.
  30. الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، عبدالله شبر، کویت، شرکة مکتبة الالفین، 1407ق.
  31. الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون، احمد بن یوسف سمین حلبی، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1414ق.
  32. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، جلال الدین سیوطى، قم، کتابخانه آیة­الله مرعشى نجفى، 1404ق.
  33. دعائم الإسلام، نعمان بن محمد ابن حیون، قم، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1383ق.
  34. روح البیان، اسماعیل حقّى بروسوى، بیروت، دارالفکر، بی‏تا.
  35. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، محمود بن عبدالله آلوسی، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1415ق.
  36. روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، حسین بن علی ابو‌الفتوح رازی، تصحیح: محمدجعفر یاحقی، مشهد، بنیاد پژوهش‏های اسلامى آستان قدس رضوی، 1371ش.
  37. شرح الکافی(الأصول و الروضة)، محمدصالح­بن­احمد مازندرانی، تصحیح: علی­اکبر غفاری، تهران، المکتبة الاسلامیة للنشر و التوزیع، 1342ش.
  38. غریب القرآن فی شعر العرب، عبدالله بن عباس، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، چ اول، 1413ق.
  39. فتح القدیر، محمد شوکانی، دمشق، دارابن­کثیر، 1414ق.
  40. الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، محمد صادقی تهرانی، تهران، فرهنگ اسلامی، 1406ق.
  41. فی ظلال القرآن، سید قطب، بیروت، دارالشروق، 1408ق.
  42. القاموس المحیط، محمدبن­یعقوب فیروزآبادی، بیروت، دارالکتب­العلمیة، 1415ق.
  43. قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی بنابی، تهران، دارالکتب­الإسلامیة، 1371ش.
  44. الکافی، محمدبن­یعقوب کلینی، تهران، الإسلامیة، چ چهارم، 1407ق.
  45. کتاب العین، أبوعبدالرحمن خلیل بن أحمد فراهیدی، تحقیق: مهدی مخزومی، قم، دارالهجرة، چ اول، 1409ق.
  46. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، محمود بن عمر زمخشری، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
  47. کنز الدقائق و بحر الغرائب، محمدبن­محمدرضا قمی مشهدی، تهران، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، مؤسسة الطبع و النشر، 1367ش.
  48. لسان العرب، محمدبن­مکرم ابن منظور، بیروت، دارصادر، چ سوم، 1414ق.
  49. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی، تهران، فراهانی، بی‏تا.
  50. المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، عبدالحق بن غالب ابن‌عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1422ق.
  51. مخزن العرفان، نصرت‌بیگم امین، بی‏جا، بی‏نا، بی‏تا.
  52. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محمدباقر مجلسی، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاّتی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چ سوم، 1370ش.
  53. المزار الکبیر، محمدبن­جعفر ابن مشهدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1378ش.
  54. معانی القرآن، یحیی بن زیاد فراء، ، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1980م.
  55. المعجم فی فقه لغه القرآن و سر بلاغته، محمد واعظ‌زاده خراسانى، مشهد، بنیاد پژوهش‏های اسلامى آستان قدس رضوی، 1388ش.
  56. مفردات ألفاظ القرآن، راغب اصفهانی، تحقیق: صفوان عدنان داودی، دمشق- بیروت، دارالعلم- الدار الشامیة، 1412ق.
  57. المنار، محمد رشیدرضا، ، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1990م.
  58. المیزان فی تفسیر القرآن، سیدمحمدحسین طباطبایى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
  59. نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، محمد نهاوندی، قم، موسسة البعثه، 1386ش.
  60. النکت و العیون، علی­بن­محمد ماوردی، تحقیق: سیدبن­عبدالمقصودبن­عبدالرحیم، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‏تا.
  61. نهج البلاغه، محمد بن حسین شریف رضی، تحقیق: صبحی صالح، قم، مؤسسة دارالهجره، چ اول، 1414ق.
  62. الوافی، محسن فیض کاشانی، اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی العامة، 1406ق.
  63. وسائل الشیعة، محمد بن حسن حرعاملی، تحقیق و تصحیح و تذییل: عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ پنجم، 1403ق.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 23 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 10 خرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار