علم رجال در پی آن است که با شناخت هویت دقیق راویان، میزان اعتماد به آنان در حوزۀ روایتگری را نشان دهد و به توثیق یا تضعیفشان رهنمون شود. آرای رجالیان، چه توثیق و چه تضعیف، بر بنیادهایی نهاده شده و تابع قواعد و ضوابطی است و روشن داشتِ آنها میتواند بر منظومه فکری ایشان پرتویی افکند و راه را بر ارزیابی دقیقتر آن هموار سازد. پژوهش پیش رو بر آن است تا مبانی و قواعد توثیق را در کتاب رجال تفسیری بررسی کند. از بررسی کتاب چنین بر میآید که نویسندگان بر آناند که هر گاه با احراز شرایط و ضوابط از دیدگاهی رجالی اطمینان حاصل شود، میتوان آن را برای توثیق خاصّ راوی به کار بست. بدین سان توثیق خاصّ معصوم، توثیقات رجالیان متقدم و متأخر شیعی و حتّی آرای رجالیان اهل سنّت کارآمد است. به باور ایشان نیک عقیدگی، حسن عمل و پایبندی به دین، جایگاه و منزلت راوی نزد امام و شیعیان، عملکردهای روایی راوی و تعامل مثبتانگارانه جامعه شیعه نسبت به راوی از عوامل و اسباب حسن اوست. توثیق راویان کتاب کامل الزیارات و تفسیر القمی، توثیق اساتید راویان جلیل القدر، ثقات سه گانه، عالمان قم و به ویژه احمد بن محمد بن عیسی، نجاشی، جعفر بن بشیر، توثیق راویانی که محدّثان بزرگ بر آنها اعتماد کردهاند، توثیق راویان کتابهای معتبر شیعه، توثیق مشایخ اجازه و مستجیزان ایشان، توثیق وکلای ائمه:، توثیق راویانی که مورد ترحّم و ترضّی قرار گرفتهاند، توثیق راویان واقع در اسناد محکوم به صحِت، توثیق مصاحبان معصوم، راویان کثیر الروایة، معاریف و صاحبان اصل از جمله توثیقات عامّی است که در استنتاج حسن حال راویان در این کتاب از آنها بهره بردهاند.
الإختصاص، محمد بن محمد بن نعمان(شیخ مفید)(منسوب)، تحقیق: علی اکبر غفاری و سید محمود زرندی،بیروت: دار المفید، 1414ق.
إختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن طوسی(شیخ طوسی)، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم: آل البیت، 1404ق.
الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، محمد بن محمد بن نعمان(شیخ مفید)، تحقیق: مهدی نجف،بیروت: دار المفید، 1414ق.
استقصاء الإعتبار فی شرح الإستبصار، محمد بن حسن بن زین الدین عاملی، قم: آل البیت، 1419ق.
بحوث فی علم الرجال، محمد آصف محسنی، قم: سید الشهداء، 1362ش.
تسنیم: تفسیر قرآن کریم، عبد الله جوادی آملی، قم: اسراء، 1378ش
تعلیقة علی منهج المقال، محمد باقر بن محمد اکمل (وحید بهبهانی)، بی جا: بی نا، بی تا
تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، تحقیق: سید طیب جزائری، قم: دار الکتاب، 1404ق.
تفسیر روایی جامع، عبد الهادی مسعودی، قم: پژوهشگاه قرآن و حدیث، 1395ش.
تفسیر موضوعی جلد 1: قرآن در قرآن، عبد الله جوادی آملی، تنظیم: محمد محرابی، قم: اسراء، 1388ش
جوابات أهل الموصل فی العدد و الرؤیة، محمد بن محمد بن نعمان(شیخ مفید)، تحقیق: مهدی نجف،بیروت: دار المفید، 1414ق.
خاتمة مستدرک الوسائل، حسین نوری(محدّث نوری)، قم: آل البیت، 1415ق
رجال النجاشی، احمد بن علی نجاشی، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.
رجال تفسیری، عبد الله جوادی آملی، تحقیق و پژوهش: ابو طالب علی نژاد جویباری، قم: اسراء، 1393ش.
الرسائل الرجالیة، ابو المعالی کلباسی،تحقیق: محمد حسین درایتی، قم: دار الحدیث، 1422ق.
روش شناسی علم کلام، رضا برنجکار، تهران: سمت، 1393ش.
طرائف المقال فی معرفة طبقات الرواة، سید علی بروجردی، تحقیق: سید مهدی رجائی، قم: کتابخانۀ مرعشی، 1410ق
العدة فی أصول الفقه، محمد بن حسن طوسی(شیخ طوسی)، تحقیق: محمد رضا انصاری قمی، قم: ستاره، 1417ق.
الفوائد الرجالیة، محمد مهدی کجوری شیرازی، تحقیق: محمد کاظم رحمان ستایش، قم: دار الحدیث، 1424ق.
الفهرست، محمد بن حسن طوسی(شیخ طوسی)، تحقیق: جواد قیومی، قم: نشر الفقاهة، 1417ق
قاعدۀ لا ضرر و لا ضرار، سید علی سیستانی، قم: مهر، 1414ق.
قبسات من علم الرجال، سید محمد رضا سیستانی، تنظیم: سید محمد بکاء، بیروت: دار المؤرخ العربی، 1437ق
کامل الزیارات،جعفر بن محمد بن قولویه قمی، تحقیق: جواد قیومی، قم: مؤسسة الفقاهة، 1417ق.
کلیات فی علم الرجال، جعفر سبحانی، قم: مرکز مدیدریت حوزه، 1410ق.
کمال الدین و تمام النعمة، محمد بن علی بن بابویه(شیخ صدوق )، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: موسسۀ نشر اسلامی، 1405ق.
مبانی حجیّت آرای رجالی، سیف الله صرامی، قم: دار الحدیث، 1384ق.
معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواةابو القاسم خوئی، بی جا: بی نا، 1413ق.
بررسی دلائل و اسباب «رافضی، ناصبی و شیعی» خواندن راویان و اعتبار سنجی آنها از نظر رجال پژوهان اهل سنّت،علیرضا طبیبی، علیرضا، مجید زیدی جودکی و فهیمه جفرسته، مطالعات فهم حدیث،1398ش، شماره 10.
بررسی رجالی تصحیحات علامه حلی نسبت به طرق و اسانید، جمال الدین حیدری فطرت، علوم حدیث،1388ش، شماره 54.
پژوهشی پیرامون تفسیر قمی، سید احمد موسوی، کیهان اندیشه، 1369ش،شمارۀ 32، ص94.
روایات تفسیری شیعه، گونه شناسی و حجیّت، مهدی مهریزی، علوم حدیث، 1389ش، شماره 55.
شیخ مفید و کتاب الإختصاص، سید جواد شبیری زنجانی، مجموعه مقالات کنگرۀ شیخ مفید،1413ق، شماره، 92.
مدخل تفسیر علی بن ابراهیم قمی، سید جواد شبیری زنجانی، دانشنامۀ جهان اسلام،1383ش، ج7.
نقد و بررسی تفسیر قمی(ساختار شناسی و درون شناسی)، پوران میرزایی، پایان نامه کارشناسی ارشد رشتۀ تفسیر اثری، دانشکدۀ علوم حدیث شهر ری، 1386ش.
شهیدی, روح الله, & اصغرپور, حسن. (1399). مبانی و قواعد توثیق راویان در کتاب «رجال تفسیری». فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 25(3), 33-66. doi: 10.22034/hs.2020.13111
MLA
روح الله شهیدی; حسن اصغرپور. "مبانی و قواعد توثیق راویان در کتاب «رجال تفسیری»". فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 25, 3, 1399, 33-66. doi: 10.22034/hs.2020.13111
HARVARD
شهیدی, روح الله, اصغرپور, حسن. (1399). 'مبانی و قواعد توثیق راویان در کتاب «رجال تفسیری»', فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 25(3), pp. 33-66. doi: 10.22034/hs.2020.13111
VANCOUVER
شهیدی, روح الله, اصغرپور, حسن. مبانی و قواعد توثیق راویان در کتاب «رجال تفسیری». فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 1399; 25(3): 33-66. doi: 10.22034/hs.2020.13111