بررسی تطبیقی کارکرد «توجه به عیوب نفس (خود)» در اصلاح روابط همسران بر اساس روایات اسلامی و نظریه «سهم خود» نیکولز

حاتمی شندی, وحید; زندی, محسن; بخشنده بالی, عباس

doi:10.22034/hs.2020.13146

بررسی تطبیقی کارکرد «توجه به عیوب نفس (خود)» در اصلاح روابط همسران بر اساس روایات اسلامی و نظریه «سهم خود» نیکولز

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دکتری مدرسی معارف اسلامی در گرایش اخلاق و مدرس دانشگاه

² پژوهشگر پژوهشکده اخلاق و علوم رفتاری/ گروه روانشناسی اسلامی اسلامی دانشگاه قرآن و حدیث

³ عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران؛ دانشکده الهیات و معارف اسلامی

10.22034/hs.2020.13146

چکیده

توجه به «عیوب نفس(خود)» یکی از مفاهیم مهم در روایات است که بیشتر شارحان برداشتی صرفاً اخلاقی از آن ارائه داده‌اند. میان دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح روابط همسران رابطه نزدیکی وجود دارد. پرسش اصلی تحقیق این است که نتایج حاصل از تطبیق دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح و بهبود روابط همسران کدام‌اند؟ یافته‌های تحقیق این است که این مفهوم غیر از این‌که دارای ارزش اخلاقی است، به عنوان یک اصل در تنظیم رفتارهای میان فردی زوج‌ها نیز کاربرد دارد. از سویی دیگر، در آموزه‌های اسلامی، غیر از تبیین این مفهوم، راهکارهایی نیز برای تسهیل «توجه به سهم خود» بیان شده است که موجب افتراق نسبت به دیدگاه نیکولز است. روش گردآوری داده‌ها، مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی متون است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

قرآن کریم.

إرشاد القلوب إلی الصواب، حسن بن محمد، دیلمی، قم: الشریف الرضی، 1412ق.
پیام امام امیرالمؤمنین۷، ناصر مکارم شیرازی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1386ش.
ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، حسین بن محمد، راغب اصفهانی، تهران: مرتضوی، 1374ش.
تفسیر نور، محسن، قرائتی، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1388ش.
خانواده درمانی، مایکل، نیکولز، ترجمه: محسن دهقانی و همکاران، تهران: انتشارات رشد، 1395ش.
رابطة مؤثر، مهارت‌های زناشویی، ماتیکو مک کی و همکاران، ترجمه: مهدی قراچه داغی، تهران: انتشارات شباهنگ، 1391ش.
زوج درمانی با روی آورد اسلامی، محمد رضا، سالاری فر، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1398ش.
زوج درمانی کاربردی با رویکرد سیستمی- رفتاری، مایکل کرو و جین ریدلی، ترجمه: اشرف سادات موسوی، تهران: مهر کاویان، 1395ش.
سرالاسرار، علی سعادت پرور، مترجم: محمد جواد وزیری فرد، تهران: احیاء کتاب، 1387ش.
سیره نبوی(منطق عملی)، مصطفی دلشاد تهرانی، تهران: دریا، 1383ش.
شرح حدیث جنود عقل‏ و جهل، روح الله موسوی خمینی=، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی=، 1377ش.
شرح نهج البلاغه، ابن میثم بحرانی، مشهد: آستان قدرس رضوی، سال 1417ق.
شرح نهج البلاغه، احمد مدرس وحید، قم: احمد، سال 1402ق.
شرح نهج البلاغه، عباس علی موسوی، بیروت: دارالرسول الأکرم۹، 1418ق.
شرح نهج البلاغه، علی محمد علی دخیل، بیروت: دارالمرتضی، 1406ق.
فرهنگ ابجدی، فواد افرام بستانی، ترجمه: رضا مهیار، تهران: اسلامی، 1375ش.
فرهنگ عمید، حسن عمید، تهران: نشر اَشجَع، 1342ش.
قاموس قرآن، علی اکبر قرشی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.
الکافی، محمد ابن یعقوب کلینی، تهران: المکتبة الاسلامیة للنشر و التوزیع، 1342ش.
مَجمعُ البَیان فی تفسیرِ القُرآن، فضل بن حسن طبرسی، ترجمه: حسین نوری همدانی و همکاران، تهران: فراهانی، 1408ق.
مجموعه آثار شهید مطهری، مرتضی مطهری، قم: صدرا، 1377ش.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، حسین بن محمد نوری طبرسی، قم: موسسه آل البیت:، 1408ق.
معجم مقاییس اللغه، احمد ابن فارس ابن فارس، تحقیق: هارون عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1371ش.
معراج السعاده، احمد نراقی، قم: انتشارات هجرت، 1378ش.
مفردات الفاظ القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، تصحیح: رضا داوودی، بیروت: دار الشامیه. 1412ق.
مقدمة الأدب، محمود ابن عمر زمخشری، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، 1386ش.
مکارم الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، قم: نشر الشریف الرضی، 1314ق.
میزان الحکمه، محمد محمدی ری شهری، قم: انتشارات دارالحدیث، 1384ش.
المیزان فی تفسیر القرآن، محمد حسین طباطبایی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1374ش.
نهج البلاغه امیر المؤمنین۷، تصحیح: صبحی صالح، قم: هجرت، 1414ق.

Sociology in Our Times, Kendall, Diana, Belmont, CA, Wadsworth Publishing Company, 1999.
“The World Health Organization Definition of Health: Social Versus Spiritual Health”, Larson, J. S. (1996). Social Indicators Research, 38: p 181-192.www.wm.edu