اندازه‏گیری پای‏بندی علّامه حلّی به سند محوری در نقد حدیث

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه کاشان

2 استادیارگروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه کاشان

3 دانشیارگروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه کاشان

چکیده

علمای امامیه برای ارزیابی روایات از دو اصطلاح صحیح و ضعیف استفاده می‏کردند و بر اساس قراین - که یکی از آن قراین سند حدیث بود - به صحت و یا ضعف حدیثی حکم می‏کردند. تا این‏که نظریه تربیع احادیث توسط علّامه حلّی به کار گرفته شد. ایشان احادیث را بر اساس سلسله سند به چهار دسته «صحیح»، «حسن»، «موثق » و «ضعیف» تقسیم کرد. با توجه به انتقاد بسیاری از عالمان به این شیوه ارزیابی، در این پژوهش بر آن شدیم تا به صورت آماری میزان پای‏بندی علّامه حلّی در عمل به وضع اصطلاحات جدید و سندمحوری را به دست آوریم. بر اساس نتایج به دست آمده، ایشان در موارد بسیاری به اصطلاحات خود پای‏بند نبوده و تعداد احادیث ضعیفی که مورد عمل قرار داده، از مجموع احادیث صحیح وحسن و موثق بیشتر است. بنابراین با وجود این‏که ایشان از پیشگامان رویکرد سندمحورانه به نقد حدیث است. این رویه را در کتاب‏هایش در پیش نگرفته است.
 

کلیدواژه‌ها


  1. آسیب‌شناسی حدیث، محمد حسین ربانی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1388ش.
  2. اصول الحدیث و احکامه فى علم الدرایة، جعفرسبحانی، قم: انتشارات امام صادق7، 1428ق.
  3. تلخیص مقباس الهدایة، علامه مامقانى، على اکبر غفارى، تهران: بی‌نا، 1369ش.
  4. تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
  5. تهذیب الوصول الى علم الاصول، علّامه حسن بن یوسف بن مطهر حلّى، لندن: منشورات مؤسسه الامام على7، 1380ش.
  6. خلاصه الأقوال فی معرفه احوال الرجال، علّامه حسن بن یوسف بن مطهر حلّى، قم: دار الذخائر، 1411ق.
  7. الرجال، تقی الدین حسن بن علی حلی، تهران: دانشگاه تهران، 1342ش.
  8. رجال ابن الغضائری، احمد بن حسین غضایری، قم: دارالحدیث، 1422ق.
  9. الرجال، ابوعمرو محمد بن عمر کشی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد، 1348ش.
  10. رجال النجاشى، احمد بن علی نجاشی، قم: مؤسسه النشر الاسلامى التابعة لجماعة المدرسین، بی‌تا.
  11. الرسالة السعدیة، علّامه حسن بن یوسف بن مطهر حلّى، بیروت: دار الصفوة، اول، 1413ق.
  12. الرعایه فی علم الدرایه، زین‌الدین بن علی ‌بن احمد جبعی عاملی، تحقیق: بقال، قم: مکتبه آیه الله مرعشی، 1408ق.
  13. ریاض المسائل، سید علی طباطبایی، تحقیق: مؤسسه النشر الاسلامی الاولی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.
  14. الرواشح السماویه فی شرح الاحادیث الامامیه، محمد باقر میرداماد، بی‌جا، بی‌نا.
  15. روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، زین‌الدین بن علی‌ بن احمد جبعی عاملی، قم: بوستان کتاب، 1380ش.
  16. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محمد تقى مجلسى، مصحح‏: حسین موسوى کرمانى و على پناه‏ اشتهاردى، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، 1406ق.
  17. ریاض المسائل، سید علی طباطبایی، تحقیق: مؤسسه النشر الاسلامی الاولی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1410ق.
  18. شرح البدایه فى علم الدرایة، الشهید الثانی، زین‌الدین بن علی‌ بن احمد جبعی عاملی، به کوشش: عبدالحسین محمد على بقال، طهران، المطبعه العلمیه، چاپ اول، 1402ق.
  19. علم الحدیث، کاظم مدیر شانه‌چی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ 24، 1392ش.
  20. علوم الحدیث و مصطلحه، صبحی صالح، بی‌جا، المکتبة الحیدریة، 1417ق.
  21. الفوائد الرجالیه، اسماعیل بن محمد حسین خواجویی، محقق: مهدی رجایی، مشهد مقدس: مجمع البحوث الإسلامیة، 1413ق.
  22. الفهرست، شیخ طوسی، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه و مطبعتها، بی‌تا.
  23. قاموس الرجال، محمد تقی شوشتری، قم: مؤسسه النشر الإسلامی، 1411ق.
  24. مبادی الوصول الى علم الاصول، علّامه حسن بن یوسف بن مطهر حلّى، قم: المطبعة العلمیة، اول‏، 1404ق‏.
  25. مبانی و روش‌های نقد متن حدیث از دیدگاه اندیشوران شیعه، داوود معماری، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1384ش.
  26. مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، زین‌الدین بن علی‌بن احمد جبعی عاملی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1416ق.
  27. مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین، شیخ محمد بن حسین بهایی، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1387ش.
  28. مختلف الشیعة فى احکام الشریعة، علامه حسن بن یوسف بن مطهر حلى، قم: تحقیق: مؤسسه نشر الاسلامی، 1412ق.
  29. مجمع الفائدة و البرهان، احمد اردبیلی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
  30. معجم رجال الحدیث، سید ابوالقاسم موسوی خویی، قم: مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
  31. منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان، حسن بن زین الدین عاملی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1362ش.
  32. منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، علّامه حسن بن یوسف بن مطهر حلّى، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1412ق.
  33. من لایحضره الفقیه، محمد بن علی صدوق، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: 1413ق.
  34. نهایة الوصول الی علم الأصول، علامه حسن بن یوسف حلی، قم: مؤسسه الامام الصادق7، اول، 1425ق.
  35. الوجیزة فی علم الدرایة، شیخ محمد بن حسین بهایی، قم: بصیرتی، 1398ق.
  36. وصول الاخیار الی اصول الاخبار، عزالدین حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی (۹۱۸-984ق)، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة، ۱۴۰۱ق.
  37. نرم افزارجامع فقه اهل البیت:2، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
  38. نرم افزارجامع الاحادیث 5/3، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
  39. نرم افزارجامع اصول الفقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
  40. نرم افزار درایه النور2/1، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
  41. نرم افزاررجال شیعه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.