واکاوی و رفع تعارض روایات نهی از سوگند با سوگندهای قرآن و حدیث

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دانشگاه ایلام

2 استاد دانشگاه ایلام

چکیده

شناخت تعارض اخبار و اختلاف روایات یکی از شاخه های فقه الحدیث است. شناخت اسباب اختلاف و راه علاج آن، در نزدیک شدن به صواب و حقیقت، بسیار مؤثر است. این نوشتار با هدف حل تعارض ابتدایی موجود میان احادیث نهی از سوگند و سوگندهای موجود در قرآن و احادیث، به روش توصیفی_تحلیلی انجام شده است و با عرضه روایات نهی از سوگند، به قرآن و سایر احادیث مرتبط بیان می دارد که آیات قرآن و احادیث نه تنها با روایات نهی از سوگند تعارضی ندارند، بلکه مبین و مخصص آن هستند. نهی در قرآن و روایات، مواردی چون سوگند بسیار، سوگند به جهت امور مادی و فریبکارانه، و استخفاف سوگند را دربرمی گیرد. روایات نهی بر کراهت حمل شده و سوگند بسیار و استخفاف سوگند را شامل می شود. در موارد ضرورت و اضطرار، برای کشف حقیقت، دفع ظلم، و پیشگیری از ضرر قابل توجه، سوگند جایز، بلکه لازم و ضروری است.

کلیدواژه‌ها


الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن طوسی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.
اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران: اسلام، 1378ش.
بحار الانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.
البرهان فی تفسیر القرآن، سید ‏هاشم بحرانی، تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.
التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن طوسی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی‏تا.
التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
تفسیر الطبری، ابو جعفر محمد بن جریر طبری، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، قم: دارالکتاب، 1367ش.
تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، وهبة بن مصطفی زحیلی، بیروت: دارالفکر المعاصر، 1418ق.
تفسیر مقاتل بن سلیمان، مقاتل بن سلیمان بلخی، بیروت: داراحیاء التراث، 1423ق.
تفسیر نسفی، ابو حفص نجم الدین محمد نسفی، تهران: سروش، 1367ش.
تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران: مرکز فرهنگی درس‏هایی از قرآن، 1383ش.
تنبیه الخواطر و نزهة النَواظر(مجموعه ورام)، ورام بن ابی فراس، قم: مکتبة الفقیه، بی‏تا.
تهذیب الاحکام، محمد بن حسن طوسی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
جامع البیان فی تفسیر القرآن، ابو جعفر محمد بن جریر طبری، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
جوامع الجامع، فضل بن حسن طبرسی، تهران: دانشگاه تهران، 1377ش.
الدر المنثور فی تفسیر المأثور، جلال الدین سیوطی، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
دروس فی علم الاصول، سید محمد باقر صدر، بیروت: دارالتعارف المطبوعات، 1410ق.
دعائم ‏الإسلام، نعمان بن محمد تمیمی، مصر: دارالمعارف، چاپ دوم، 1385ش.
سوگند در قرآن و یاسین، سید محمد موسوی مقدم، تهران: بی‏جا، بی‏تا.
سوگندهای پربار قرآن، ابوالقاسم علیان نژادی، قم: تبیان، 1395ش.
الصافی، ملا محسن فیض کاشانی، تهران: انتشارات الصدر، 1415ق.
عوالی اللآلی، ابن ابی جمهور احسایی، قم: سید الشهداء۷، 1405ق.
الفصول المهمة فی اصول الائمه، شیخ محمد بن حسن حر عاملی، قم: مؤسسه امام رضا۷، 1406ق.
فقه‏ القرآن، قطب الدین راوندی، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1405ق.
فی ظلال القرآن، سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی، بیروت: دارالشرق، 1412ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1365ش.
الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، محمود زمخشری، بیروت: دارالکتب العربی، 1407ق.
مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی، تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
المحاسن، احمد بن محمد بن خالد برقی، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1371ق.
المحصول فی علم الاصول، جعفر سبحانی، قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، 1386ش.
مستدرک الوسائل، محدث نوری، قم: آل البیت لاحیاء التراث، 1408ق.
مفاتیح الغیب، فخرالدین رازی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1420ق.
المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، بیروت: دارالعلم و دمشق: الدار الشامیه، 1412ق.
المقنعه، محمد بن محمد مفید، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
من لا یحضره الفقیه، أبوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم، 1413ق.
المیزان، سید محمد حسین طباطبایی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
النجعه فی شرح اللمعه، محمد تقی تستری، تهران: صدوق، 1368ش.
نور الثقلین، عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، قم: انتشارات اسماعیلیان، 1415ق.
نهج البلاغه، سید رضی، قم: دارالهجره، 1414ق.
الوافی، ملا محسن فیض کاشانی، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین، 1406ق.
هدایة الامة الی احکام الشریعه، شیخ محمد بن حسن حر عاملی، مشهد: آستان قدس رضوی، 1414ق.
وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، قم: آل البیت، 1409ق.
«بلاغت سوگند در قرآن کریم»، نصرالله شاملی، علی محمدرضایی، پژوهش‏های اسلامی، ش7، 1390ش.
«درآمدی بر بحث سوگند در قرآن»، حسن خرقانی، فصلنامه الهیات و حقوق، ش1، 1389ش.
«سوگندهای قرآن»، ابوالفتح حکیمیان، گلستان قرآن، ش 208، 1384ش.