جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در راهبرد حفظ نظم اجتماعی؛ بازخوانی اجتماعی آیات قرآن و روایت‏های اهل بیت:

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

جایگاه ویژه آموزه‏های اسلامی در نظام کنترلی کشور، معرفی ظرفیت‏های این آموزه‌‌ها را در مطالعۀ آسیب‏های اجتماعی، اولویت می‌‌بخشد و بررسی قرآن و حدیث را به عنون منابع این مطالعه، ضروری می‌‌سازد. ظرفیت‏های امر به معروف و نهی از منکر، یک نمونه است. این در حالی است که: اجرای راهبرد پلیس جامعه‏ محور، بیان‏گر اقبال کشور به ایده حفظ نظم اجتماعی است و درونمایه ‏های بنیادی این ایده و آن فریضه، هم‏خوانی ‏هایی جدی دارند. سه مقوله «کنترل غیر‏رسمی»، «جامعه‏ محوری» و «مسئولیت اجتماعی» - که بیان‏گر جایگاه کنترل غیررسمی در ایده حفظ نظم اجتماعی‏اند - انتخاب  گردیده و قرآن و حدیث، تحلیل محتوای کیفی (ترکیبی) شده‏اند. یافته‏ها هم‏خوانی گزاره‏های مرتبط با مقوله ‏ها را در علوم اسلامی و اجتماعی عیان ساخته و در نتیجه، ظرفیت عملکرد این فریضه را به عنون راهبرد اسلامی و بومی ایده «حفظ نظم اجتماعی» نشان می‏دهند. روش تحقیق، ضوابطِ تفسیر متن را در این علوم، رعایت کرده و به فهمی رسیده که در هر دو آن‏ها روایی دارد.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آسیب‌شناسی اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر با تاکید بر ساختارهای اجتماعی، رضا مجرب قوشچی، دانش انتظامی آذربایجان غربی، د 2، ش 4 و 5، ص 41ـ55. 1394.
  3. آسیب‌شناسی رویکرد جامعه‌محوری در نیروی انتظامی، رضا حسینی، پژوهشهای دانش انتظامی، د 10، ش 3ـ4، ص 107ـ133. 1387.
  4. آیین‌ شهرداری‌ در قرن‌ هفتم‌ هجری، محمدبن‌محمد قرشی، ترجمه‌ جعفر شعار، ویراست ۲، تهران‌: علمی‌ و فرهنگی. ۱۳۶۷.
  5. ارائه الگوی راهبردی در حوزه‌ امنیت اجتماعی بر اساس گفتمان امام(ره) و رهبری، قانون اساسی، تجارب جمهوری اسلامی ایران و بهره‌گیری از تجارب بشری، محمدجواد نصراله‌زاده، ، حسن صائبی، امنیت ملّی، د 27، ش 27، ص 49ـ74. 1397.
  6. ارزیابی اجرای رویکرد پلیس جامعه‌محور در ایران: مقایسه تطبیقی اجرای رویکرد جامعه‌محوری در پلیس ایران و آمریکا، محمدعلی خلیلی‌اردکانی، محمد رضایی، علی رحیمی، حسین یوسف‌وند، مطالعات مدیریت انتظامی، س 10، ش 1، ص 127ـ154. 1394.
  7. اعلام الدین فی صفات المؤمنین‌، حسن‌بن ابی‌الحسن دیلمی‌، قم: آل البیت:. 1408ق.
  8. امنیت اجتماعی شده: رویکرد اسلامی، اصغر افتخاری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 1392.
  9. بررسی علل عدم پذیرش امر به معروف و نهی از منکر در جامعه، محمدرضا جواهری، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، س 20، ش 3 (102)، ص 51ـ78. 1393.
  10. بررسی فقهی جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در بین ادیان و فرق مختلف، حسین رحمان‌پور، سیدمهدی آل‌نبی، الهه اسحاق‌زاده، ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی، آسیبهای اجتماعی و فرهنگی، در دسترس در پایگاه سیویلیکا با کد PSCONF06_239. 1397.
  11. التبیان فی تفسیر القرآن، ابوجعفرمحمد طوسی، مقدمه آغابزرگ تهرانی، تحقیق احمدقصیر عاملی، ج 2، چ 1، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. 1376ق.
  12. تحریر الوسیله، سید روح‌الله خمینی، ج 1، چ 1، قم: دارالعلم. بی‌تا.
  13. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، ج 8 و 12، چ 1، تهران: ترجمه و نشر کتاب.
  14. تحلیل محتوای کیفی قیاسی و بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی در علوم اجتماعی، علیرضا محسنی تبریزی، علی سلیمی، روش‌شناسی علوم انسانی، 18(72)، ص 135ـ158. 1391.
  15. تفسیر موضوعی قرآن از منظر استاد محمدتقی مصباح، محمود رجبی، قرآن‌شناخت، س 2، ش 2 (پیاپی 4)، ص 111ـ146. 1388.
  1. تفسیر نمونه، ناصر مکارم‌شیرازی و دیگران، ج ‌3، چ 1، تهران: اسلامیه. 1374.
  2. تلخیص التمهید، محمدهادی معرفت، ج 2، چ 8، قم: جامعه مدرسین.
  3. تهذیب الأحکام‌، ابوجعفرمحمد طوسی، تحقیق سیدحسن موسوی‌خرسان، ج 6، چ 4، تهران: اسلامیه. 1407ق.
  4. الجامع الصحیح (صحیح مسلم)، ابوالحسین مسلم قشیری، تحقیق دارالفکر، بیروت: دارالفکر.
  5. جامعه‌شناسی کجروی، علی سلیمی، محمد داوری، ویراست 2، چ 6، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. 1394.
  6. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن نجفی، تحقیق عباس قوچانی، علی آخوندی، ج 21، چ 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی. بی‌تا.
  7. حسبه یا نظارت بر سلامت اجرای قانون، قدرت‌الله مشایخی، قم: انصاریان. ۱۳۷۶.
  8. حسبه: یک نهاد حکومتی، سیف‌‌الله صرّامی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی. 1377.
  9. رهیافتی تاریخی به کاربردی نشدن مفاهیم اسلامی در عرصة عمل (مطالعة موردی: امر به معروف و نهی از منکر)، مجید حاجی‌بابایی، مطالعات تاریخ فرهنگی، د 5، ش 20، ص 15ـ38. 1393.
  10. روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ابوالفتوح رازی، تحقیق محمدجعفر یاحقی، محمدمهدی ناصح، ج 4، چ 1، مشهد: آستان قدس. 1408ق.
  1. الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، زین‌الدین عاملی، تحقیق سیدمحمد کلانتر، ج 2، قم: داوری. 1410ق.
  2. روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، محمدتقی مجلسی، تحقیق حسین موسوی‌کرمانی، علی‌پناه‌ اشتهاردی، ج 2، ‌11، 13، چ 2، قم: کوشانپور. 1406ق.
  3. رویکرد جامعه‌محوری پلیس، اکبر وروایی، امنیت، س 5، ش 3، ص 117ـ145. 1386.
  4. شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، نجم‌الدین حلّی، تحقیق عبدالحسین محمدعلی بقال، ج 1،چ 2، قم: اسماعیلیان. 1408ق.
  5. شرح أصول الکافی، محمدصالح مازندرانی، تحقیق ابوالحسن شعرانی، ج 9، چ 1، تهران: اسلامیه. 1382ق.
  6. شرح نهج البلاغه، ابن‌ابی‌الحدید. تصحیح: محمدابوالفضل ‌ابراهیم، ج ‌18، چ 1، قم: کتابخانه ‌آیت‌الله ‌مرعشی. 1404ق.
  7. علم و قرآن. احمد دلاّل، ترجمه محمدجواد اسکندرلو، بررسی و نقد محمدعلی رضایی، قرآن و علم، س 1، ش 1، ص 61ـ135. 1386.
  8. عیون أخبار الرضا7، محمدبن‌علی صدوق، ج 2، تهران: جهان. 1378ق.
  9. الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، محمد صادقی‌تهرانی، ج 28، چ 2، قم: فرهنگ اسلامی.
  10. کارکرد امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و سایر ادیان، محمدتقی رکنی، پیام، ش 98، ص 212ـ227. 1388.
  1. الکاشف، محمدجواد مغنیه، ج ‌7، چ 1، تهران: اسلامی. 1424ق.
  2. الکافی، محمدبن‌یعقوب کلینی‌رازی، ج 2، 5، 7، 8، چ 4، تهران: اسلامیه. 1407ق.
  3. مجاری تأثیر پیش‌دانسته‌های مفسر در تفسیر قرآن، علی‌اوسط باقری، قرآن‌شناخت، س 2، ش 2 (پیاپی 4)، ص 73ـ 110.
  4. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل‌بن‌حسن طبرسی، ج ‌2، 3، 4، 5، 7، چ 1، بیروت: دارالمعرفه. 1372ق.
  5. مجموعه آثار، مرتضی مطهری، ج 3، قم: صدرا.
  6. مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‌6، محمدباقر مجلسی، تحقیق سیدهاشم رسولی‌محلاتی، ‌ج 4، چ 2، تهران: اسلامیه. 1404ق.
  7. مشارکت شهروندی رهیافتی بر نظریة پلیس اجتماعی (با تاکید بر جامعه گرایی پلیس ایران و آمریکا)، محمد نوروزی، دانش انتظامی خراسان شمالی، د 3، ش 12، ص 113ـ142. 1395.
  8. مفردات ألفاظ القرآن‏، حسین‌بن‌محمد راغب‌اصفهانی،تحقیق صفوان‌عدنان‏ داوودی، بیروت/دمشق‏: دار القلم/الدار الشامیه. 1412ق.
  9. ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محمدباقر مجلسی، تحقیق مهدی رجائی، ‌ج 4 و 9، چ 1، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی. 1406ق.
  10. من لایحضره الفقیه، محمدبن‌علی الصدوق، تحقیق علی‌اکبر غفاری، ج ‌2، 3، 4، چ 2، قم: جامعه مدرسین. 1413ق.
  1. من هدی القرآن، سیدمحمدتقی مدرسی، ج 1، چ 1، تهران: دار محبی الحسین. 1419ق.
  2. من وحی القرآن، سیدمحمدحسین فضل‌الله، ج 11، چ 2، بیروت: دارالملاک. 1419ق.
  3. منهاج الصالحین (محشّی)، سیدمحسن حکیم، تعلیق سیدمحمدباقر صدر، ج 1، چ 1، بیروت: دارالتعارف. 1410ق.
  1. المیزان فی تفسیر القرآن، سیدمحمد‌حسین طباطبایی، ج 3، چ 5، قم: نشر اسلامی. 1417ق.
  2. نرم‌افزار جامع ‌الاحادیث (نسخة 5/3). قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. بی‌تا.
  3. نرم‌افزار جامع تفاسیر نور (نسخة 3)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. بی‌تا.
  4. نرم‌افزار جامع فقه اهل بیت: (نسخة‌ 2)، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. بی‌تا.
  5. نرم‌افزار دانشنامة علوی7. قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. بی‌تا.
  6. نرم‌افزار درایة النور (نسخة 2/1). قم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. بی‌تا.
  7. نمونه‌گیری در پژوهشهای کیفی: راهنمایی برای شروع، هادی رنجبر، علی‌اکبر حق‌دوست، مهوش صلصالی، علیرضا خوشدل، محمدعلی سلیمانی، نسیم بهرامی، مجلة دانشگاه علوم پزشکی اجا، س 10، ش 3، ص 238ـ250. 1391.
  1. نهج البلاغه، سید رضی، تحقیق صبحی صالح، چ 1، بیروت: دارالکتاب اللبنانی. 1414ق.
  2. النوادر، فضل‌الله راوندی‌کاشانی، تحقیق احمد صادقی‌اردستانی، چ 1، قم: دارالکتاب. 1370ق.
  3. همنشینی و کجروی: نگاهی به دیدگاههای اسلامی و یافته‌های اجتماعی، علی سلیمی، محمود ابوترابی، محمد داوری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سازمان فرهنگی‌ـ‌اجتماعی شهرداری تهران. 1388
  1. Community Policing in China: Philosophy, Law and Practice. Kam C. Wong. International Journal of the Sociology of Law (29). pp. 127-147. 2001.
  2. Community Policing in Indigenous Commuities. Mahesh Nalla, Graeme R. Newman. Boca Raton, Fl: CRC Press. 2013.
  3. Community Policing Without the Police? The Limits of Order Maintenance by the Community. David Thacher. in Community Policing and Peacekeeping (Advances in Police Theory and Practice). Peter Grabosky (ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. pp. 55-70. 2009.
  4. Community Policing: A Contemporary Perspective (6th). Victor E. Kappeler Larry K. Gaines. Amsterdam: Elsevier. 2011.
  5. Community Policing: International Patterns and Comparative Perspectives (Advances in Police Theory and Practice). Dominique Wisler, Ihekwoaba D. Onwudiwe (eds.). Boca Raton, FL: CRC Press. 2009.
  6. Content Analysis for the Social Sciences and Humanities. Ole R. Holsti. Reading, MA: Addison-Wesley. 1969.
  7. Disorder and decline. Wesley G. Skogan. Berkeley: University of California Press. 1990.
  8. Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice. Gerben Bruinsma, David Weisburd (eds.). NewYork: Springer Science, Business Media. 2014.
  9. Encyclopedia of Social Deviance. Craig J. Forsyth, Heith Copes (eds.). Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications Inc. 2014.
  10. Performance Standards for Social Responsibility in Education: A Case Study. Sri E. Sreenivasu-lu. International Journal of Advancements in Research and Technology (2-5). pp. 31-36. 2013.
  11. Qualitative Research Methods for the Social Sciences. Bruce L. Berg. Boston: Allyn & Bacon. 2001.
  12. Reducing Confusion about Grounded Theory and Qualitative Content Analysis: Similarities and Differences. Ji Young Cho, Eun-Hee Lee. The Qualitative Report (19-64). pp. 1-20. 2014.
  13. Social Responsibility: Failure Mode Effects and Analysis. Holly Alison Duckworth, Rosemond Ann Moore. Boca Raton, FL: CRC Press. 2010.
  14. The Police Response to Crime. Megan O’neill. in International Handbook of Criminology. Shlomo Giora Shoham, Paul Knepper, Martin Kett (eds.). Boca Raton: CRC Press. pp. 483-510. 2010.
  15. Uses of Disorder: Personal Identity and City life. Richard Sennett. NewYork: Vintage Books. 1971.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 16 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار