تحلیل آرای حدیثی شیخ حرعاملی نسبت به مسئله زن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد دانشگاه علوم تحقیقات

3 استادیار علوم قرآن حدیث

4 استادیار گروه علوم قران و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

آشنایی با دیدگاه‏های علما، پیش‏نیاز هر گونه داوری درباره دیدگاه اسلام درباره مسئله زن است. یکی از علمای تأثیرگذار در مباحث زنان شیخ حر عاملی است. به‏طوری که برخی از مسائل زنان، میراث برجای مانده از آراء این عالم اخباری است. در نوشتار حاضر تلاش می‏شود دیدگاه‏های حدیثی «شیخ حر عاملی» را در مسئله زن و تأثیرات آن بر مباحث زنان بررسی کنیم. با واکاوی آراء حدیثی حر عاملی در مسائل زنان و با مقایسه دیدگاه‏های وی با علمای قبل از او به این نتیجه می‏رسیم که افزایش تعداد روایات در کتب وی، نوع چینش روایات، نوع باب‏بندی روایات و شرح روایات در مسائل زنان تاثیر به‏ سزایی گذاشته است. به ویژه در تشدید مسائلی چون: مردسالاری، خانه ‏نشینی زنان، تشویق به متعه و تعدد زوجات میتوان تغییرات ایجاد شده را مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. أحکام‌النساء، محمد بن محمد بن نعمان عکبری مفید بغدادی,قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413ق.
  3. اسلام نص‌گرا: تاریخ و عقاید اخباریان شیعه، رابرت گلیو، ترجمه‌ی ابراهیم سلیمی نوه و سیدمهدی طباطبایی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، 1396ش.
  4. اعیان‌الشیعۀ، سیدمحسن امین، تحقیق سیدحسن امین، بیروت، دار التعارف، 1418ق.
  5. أمل الآمل، محمد بن حسن حر عاملی، تحقیق سیداحمد حسینی، بغداد، مکتبۀ الأندلس، 1385ق.
  6. تذکرۀ الفقهاء، حسن بن یوسف بن مطهر حلی، تحقیق مؤسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام)، قم، مؤسسه آل‌البیت (علیهم‌السلام)، 1414ق.
  7. تهذیب الأحکام، محمد بن حسن طوسی، تهران، دار الکتب الإسلامیّۀ. چ 4، 1407ق.
  8. جامع المقاصد فی شرح القواعد، علی بن حسین کرکی، موسسۀ آل‌البیت لاحیاء التراث، 1411ق.
  9. الحجرۀ العاملیۀ الی ایران فی العصر الصفوی، اسباب‌ها التاریخیۀ و نتائجها الثقافیۀ و السیاسیۀ، جعفر المهاجر، بیروت، دارالروضۀ للطباعۀ و النشر، 1410ق.
  10. الخلاف، محمد بن حسن طوسی، قم، اسلامی، 1407ق.
  11. دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی، احسان قیصری، تهران، مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی، 1367ش.
  12. الذریعۀ إلی تصانیف الشیعۀ، محمدحسین آقابزرگ تهرانی، بیروت، دار الاضواء، 1403ق.
  13. روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، محمدباقر خوانساری، قم، دار الاسلامیۀ، 1411ق.
  14. ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، عبدالله افندی اصفهانی، تحقیق سیداحمد حسینی، قم، مطبعۀ الخیام، 1401ق.
  15. ساختار نهاد و اندیشه دینی در ایران عصر صفوی، ( تاریخ تحولات دینی ایران در سده های دهم تا دوازدهم هجری قمری)، منصور صفت‌گل، تهران، رسا، چ اول، 1381ش.
  16. سیاست و فرهنگ روزگار صفوی، رسول جعفریان، تهران، علم، 1392ش.
  17. شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، نجم‌الدین حلی، قم، اسماعیلیان، چ 2، 1408ق.
  18. عاملی، حسن بن زین‌الدین. (شهید ثانی). 1413ق. مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام. تحقیق: گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی. قم: موسسۀ المعارف الاسلامیۀ.
  19. الفوائد‌الطوسیۀ، محمد بن حسن حر عاملی، قم، مکتبۀ المحلاتی، 1423ق.
  20. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، قم، دار الحدیث للطباعۀ و النشر، 1429ق.
  21. مجمع الفائدۀ و البرهان فی شرح ازشاد الأذهان، احمد بن محمد اردبیلی، تحقیق مجتبی عراقی و علی‌پناه اشتهاردی و حسین یزدی، قم: اسلامی، 1403ق.
  22. مسالک الأفهام الی تنقیح شرائع الاسلام، حسن بن زین‌الدین عاملی (شهید ثانی)، تحقیق گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی، قم، موسسۀ المعارف الاسلامیۀ، 1413ق.
  23. المقنع، محمد بن علی بن بابویه صدوق، قم، امام هادی، 1415ق.
  24. المقنعۀ، محمد بن محمد بن نعمان عکبری مفید بغدادی، قم، کنگره جهانی شیخ مفید، 1413ق.
  25. من‌لایحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه صدوق، قم، اسلامی، 1413ق.
  26. وسائل‌الشیعۀ، محمد بن حسن حر عاملی، قم، مؤسسۀ آل البیت (علیهم‌السلام)، 1409ق.