مفسران از دیرباز تلاشهایی جدی در تقسیم آیات به مکی و مدنی داشتهاند. این نگاه به قرآن، قابل تطبیق بر احادیث حضرت محمد۹ نیز هست. نگرشی جدید بر احادیث که با وجود مزایای فراوان مغفول مانده است. فوایدی چون شناخت ناسخ و منسوخ روایات، شناخت تاریخ تشریع و دستیابی به حکمتهای آن، آشنایی با شیوۀ دعوت و مراحل آن، شناخت دقیق سیرۀ پیامبر اکرم۹ و فهم بهتر قرآن از آن جملهاند. بررسی تاریخ مکه و مدینه در عصر نبوی نشان میدهد که احادیث مکی نسبت به مدنی قلتِ کمّی دارد. استفاده از ابزاری چون وجود قید زمانی در حدیث، توجه به راویان اول و مخاطبان، و مضامین روایات میتوان غالب احادیث حضرت محمد۹ را به لحاظ زمانی تقسیم نمود. آنچه در این پژوهش مطرح است تعریف مکی و مدنی در روایت، مزایا و ویژگیهای این تقسیم، علل کم بودن روایات مکی و بیان برخی از مهمترین شاخصههای روایات مکی و مدنی با ذکر مصادیق است.
الإحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی الطبرسی، تحقیق محمد باقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403 ق.
أصحاب أمیر المؤمنین علیه السلام و الرواة عنه، محمد هادی الامینی، بیروت، دار الکتاب الإسلامی، چاپ اوّل، 1412 ق.
أصول الکافی، محمد بن یعقوب بن اسحاق الکلینی، ترجمه سید جواد مصطفوی، تهران، کتاب فروشی علمیه اسلامیه، چاپ اول، 1369 ش.
إعلام الوری بأعلام الهدی (ط - القدیمة)، الفضل بن الحسن الطبرسی، تهران، اسلامیه، چاپ سوم،1390 ق.
الأمالی،محمد بن علی بن بابویه ( الصدوق)، تهران، کتابچی، چاپ ششم،1376 ش.
الأمالی، محمد بن الحسن الطوسی، تحقیق مؤسسة البعثة، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414 ق
الأمالی، محمد بن محمد المفید، تحقیق حسین و علی اکبر غفاری، قم، ناشر: کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413 ق.
أنساب الأشراف، احمد بن یحیی البلاذری، بیروت، دار الفکر، چاپ اوّل، 1417 ق.
بحار الأنوار الجامعة لدرر الأخبار الأئمة الأخیار، محمد باقر بن محمد تقی المجلسی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم،1403 ق
برخوردهای مسالمتآمیز پیامبر با یهود، مصطفی صادقی، مجله تاریخ اسلام، سال یکم، تابستان 79، ش 2.
بررسی نقش یهودیان در مخالفت با پیامبر در طول رسالت، حسن جوادی نیا، تاریخپژوهی، سال هفدهم، زمستان 1394، ش 65.
تاریخ مکة المکرمة و الدعوة الإسلامیة فیها، هاشم یحیی الملاح، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 2011 م.
تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن الحسن الحر العاملی، تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1409 ق.
جامعۀ مدینه در عصر نبوی 6، عبد الله عبد العزیز بن إدریس، ترجمۀ شهلا بختیاری، قم، ناشران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول، بهار 86.
الجعفریات (الأشعثیات)، محمد بن محمد بن الاشعث، تهران، مکتبة النینوی الحدیثة، چاپ اول، بیتا.
حضرت محمد ص و قوم یهود، کیوان خاکپور، تهران، نشر اشک، چاپ اول، 1379 ش.
خصائص السور و الآیات المدنیة ضوابطها و مقاصدها، عادل محمد صالح ابو العلا، بیروت، مؤسسة علوم القرآن، چاپ اول، 1406 ق.
الخصال، محمد بن علی بن بابویه (الصدوق)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1362 ش.
دعائم الإسلام، نعمان بن محمد مغربی (ابن حیون)، تحقیق آصف فیضی، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، 1385 ق، چاپ دوم.
روضة الواعظین و بصیرة المتعظین محمد بن احمد الفتال النیسابوری، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، 1375 ش.
زندگانی محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم، ابن هشام الحمیری المعافری، ترجمه سید هاشم رسولی محلاتی، قم، کتابچی، چاپ پنجم، 1375 ش.
سیرة ابن إسحاق ( کتاب السیر و المغازی)، محمد بن اسحاق، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چاپ اوّل، 1410 ق.
صورة الإمام علی ع فی کتاب السیرة النبویة لابن هشام المتوفی فی سنة 218 هجریة، شاکر هولة الماجدی، کربلاء، العتبة الحسینیة المقدسة ـ مؤسسة علوم نهج البلاغة، چاپ اول، 1438/2017.
الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، علی بن موسی بن الطاووس، تحقیق علی عاشور، قم، خیام، چاپ اول، 1400 ق.
الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، محمد الصادقی الطهرانی، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1365 ش.
الفصول المهمة فی أصول الأئمة (تکملة الوسائل)، محمد بن الحسن الحر العاملی، تحقیق محمد بن محمد الحسین القائینی، قم، موسسه معارف اسلامی امام رضا علیة السلام، چاپ اول، 1418 ق / 1376 ش.
قرآن و نبرد با یهود، میررضا جبارزاده، راهنما: سید محمود دشتی، مشاور: حسینیزاده، (پایاننامۀ کارشناسی ارشد)، تهران، دانشکده اصول الدین، ، تابستان 86.
قرب الأسناد، عبد الله بن جعفر الحمیری، تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1413 ق.
الکافی (ط - الإسلامیة)، محمد بن یعقوب بن اسحاق الکلینی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمدآخوندی، تهران، دار الکتب، چاپ چهارم الإسلامیة، 1407 ق.
گامی لرزان در شناخت آیات و سور قرآن به لحاظ زمان و مکان، محمدعلی مهدوی راد، جزوۀ درسی
المحاسن، احمد بن محمد بن الخالد البرقی، تحقیق جلال الدین محدث، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371 ق.
مدارای پیامبر اعظم و نابردباری یهودیان، احمد سعادت، معرفت، بهمن 1385، ش 110.
مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن الحسن الطوسی، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411 ق.
المکی و المدنی فی الحدیث النبوی الشریف (رؤیة جدیدة)، رفعت محمد عنانی، قاهره، مکتبة الإیمان، چاپ اول، 2012 م.
المکی و المدنی فی القرآن الکریم (دراسة تأصیلیة نقدیة للسور و الآیات من أول القرآن الکریم إلی نهایة سورة الاسراء)، عبد الرزاق حسین أحمد، قاهره، دار ابن عفان، چاپ اول، 1420/1999.
النبی 6 و یهود المدینة (دراسة تحلیلیة لعلاقة الرسول 6 بیهود المدینة و مواقف المستشرقین منها)، محمد بن فارس الجمیل، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الإسلامیة، چاپ دوم، 1427 ق.
الهدایة الکبری، الحسین بن حمدان الخصیبی، بیروت، البلاغ، 1419 ق.
مجلسی راد, زینب, راد, علی, & مهدوی راد, محمد علی. (1400). نگاهی نو بر روایات تاریخگذاری روایات حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به مکی و مدنی. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 26(3), 4-20. doi: 10.22034/hs.2021.13274
MLA
زینب مجلسی راد; علی راد; محمد علی مهدوی راد. "نگاهی نو بر روایات تاریخگذاری روایات حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به مکی و مدنی". فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 26, 3, 1400, 4-20. doi: 10.22034/hs.2021.13274
HARVARD
مجلسی راد, زینب, راد, علی, مهدوی راد, محمد علی. (1400). 'نگاهی نو بر روایات تاریخگذاری روایات حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به مکی و مدنی', فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 26(3), pp. 4-20. doi: 10.22034/hs.2021.13274
VANCOUVER
مجلسی راد, زینب, راد, علی, مهدوی راد, محمد علی. نگاهی نو بر روایات تاریخگذاری روایات حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به مکی و مدنی. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 1400; 26(3): 4-20. doi: 10.22034/hs.2021.13274
)