بررسی دیدگاه‏ها در مفهوم‏شناسی حدیث «نیة المؤمن خیر من عمله»

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر ، ، عضو مجلس خبرگان

چکیده

استناد فراوان به حدیث مشهور «نیة المؤمن خیر من عمله» در عرصه‏های مختلف علمی، حاکی از اهمیت این حدیث در میان عالمان مسلمان است. دربارۀ مفاد و مفهوم این حدیث، دیدگاه‏ها مختلف است و می‏توان در این زمینه، به بیش از ده دیدگاه اشاره کرد که البته برخی از آن‏ها، قابل ارجاع به یک‏دیگرند و بیشتر آن‏ها، به طور کلی مخدوش و مردود یا ناقص و فاقد جامعیت لازم‏اند. در این میان، نظریه‏ای مورد پذیرش و قابل دفاع به نظر می‏رسد که از پشتوانۀ کافی روایی برخوردار است. بر اساس این دیدگاه - که از آن به «نظریة اصالة النیّة»"تعبیر می‏کنیم - اصل و اساس عمل و شکل دهندۀ آن نیّت است و بنابراین، مبنای ارزش‏گذاری کار و ملاک در خیر یا شرّ بودن آن نیز نیّت خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. آموزش فلسفه، محمد تقی مصباح یزدی، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، 1364.
  3. اثناعشر رساله، سید محمد باقر میرداماد، انتشارات مکتبة السید الداماد، بی تا.
  4. اجود التقریرات، محمد حسین نائینی، قم، مؤسسۀ مطبوعاتی دینی، 1410ق.
  5. الاستبصار، محمد بن حسن، شیخ طوسی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1390ق.
  6. الانتصار، سید مرتضی، قم، انتشارات اسلامی، 1415ق.
  7. الامالی، محمد بن حسن، شیخ طوسی، قم، انتشارات دار الثقافه، 1414ق.
  8. بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
  9. تحفة الاحوذی فی شرح الترمذی، عبد الرحمن مبارکفوری، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410ق.
  10. تذکرة الموضوعات، محمد طاهر هندی فتنی، بی جا، بی تا.
  11. تفسیر قمی، علی بن ابراهیم، قم، مؤسسۀ دار الکتب، 1404ق.
  12. ثواب الاعمال، محمد بن علی، شیخ صدوق، قم، انتشارات شریف، 1364.
  13. الجامع الصغیر، جلال الدین سیوطی، بیروت، دار الفکر، 1401ق.
  14. جواهر الفقه، قاضی ابن برّاج، قم، مؤسسۀ سید الشهداء(ع)، 1411ق.
  15. جواهر الکلام، محمد بن حسن نجفی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1367.
  16. حاشیۀ شیخ انصاری بر قوانین الاصول، مرتضی انصاری، قم، مؤسسۀ الهادی، 1415ق.
  17. الخلاف، محمد بن حسن، شیخ طوسی، قم، انتشارات اسلامی، 1417ق.
  18. السرائر، محمد بن ادریس، قم، انتشارات اسلامی، 1410ق.
  19. شرح اصول الکافی، ملّا صالح مازندرانی، با حاشیۀ میرزا ابوالحسن شعرانی، بی جا، بی تا.
  20. شرایع الاسلام، جعفر بن حسن، محقق حلّی، تهران، انتشارات استقلال، 1409ق.
  21. علل الشرایع، محمد بن علی، شیخ صدوق، قم، انتشارات داوری، بی تا.
  22. عون المعبود، محمد شمس الحق عظیم آبادی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
  23. غنیة النزوع، سید بن زهره، قم، مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1417ق.
  24. فتح الباری بشرح البخاری، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دار المعرفه، بی تا.
  25. فرائد الاصول، مرتضی انصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1419ق.
  26. القاموس المحیط، مجد الدین فیروزآبادی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412ق.
  27. قرب الاسناد، عبد الله بن جعفر حمیری، تهران، انتشارات نینوی، بی تا.
  28. قوانین الاصول، میرزا ابوالقاسم قمی، چاپ سنگی، بی جا، بی تا.
  29. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365.
  30. کشف الخفاء و مزیل الالباس، اسماعیل بن محمد عجلونی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1408ق.
  31. کشف الرموز، فاضل آبی، قم، انتشارات اسلامی، 1408ق.
  • کنز العمال، علی متقی هندی، بیروت، مؤسسة الرساله، بی تا.
  1. لسان العرب، ابن منظور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
  2. المبسوط، محمد بن حسن، شیخ طوسی، تهران، انتشارات مرتضویه، 1387ق.
  3. مجمع البحرین، فخر الدین طریحی، تهران، انتشارات مرتضویه،
  4. مجمع الزوائد و منبع الفوائد، نور الدین هیثمی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1408ق.
  5. محاضرات فی اصول الفقه، سید ابوالقاسم خویی، قم، دار الهادی للمطبوعات، 1410ق.
  6. المحصول فی علم الاصول، جعفر سبحانی، قم، مؤسسۀ امام صادق(ع)، 1414ق.
  7. المحکم فی اصول الفقه، سید محمد سعید حکیم، مؤسسۀ المنار، 1414ق.
  8. مختلف الشیعه، حسن بن مطهر، علامۀ حلی، قم، انتشارات اسلامی، 1412ق.
  9. المسائل الصاغانیه، محمد بن نعمان، شیخ مفید، قم، کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
  10. مستدرک الوسائل، حسین نوری، قم، مؤسسۀ آل البیت(ع)، 1408ق.
  11. مصباح الشریعه، (منسوب به) امام صادق(ع)، قم، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1400ق.
  • المعتبر، حسن بن مطهر، علّامۀ حلّی، قم، مؤسسۀ سید الشهداء(ع)، 1364.
  • المعجم الکبیر، سلیمان بن احمد، قاهره، مکتبة ابن تیمیه، بی تا.
  1. المعتبر، محقق حلّی، قم، مؤسسۀ سید الشهداء(ع)، 1366.
  2. مغنی الادیب، جمال الدین بن هشام انصاری، قم، مرکز مدیریت حوزۀ علمیه، 1434ق.
  3. مفردات الفاظ القرآن، حسین، راغب اصفهانی، بیروت، الدار السامیه، 1412ق.
  4. المکاسب، مرتضی انصاری، تبریز، چاپخانۀ اطلاعات، 1375ق.
  5. المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمد حسین طباطبایی، قم، انتشارات اسلامی، بی تا.
  6. الناصریات، سید مرتضی، قم، انتشارات اسلامی، 1415ق.
  • نهایة الحکمة، سید محمد حسین طباطبایی، قم، انتشارات اسلامی، بی تا.
  1. نهج البلاغه، سید رضی، قم، انتشارات دار الهجره، بی تا.
  2. وسائل الشیعه، محمد بن حسن، حرّ عاملی، قم، مؤسسۀ آل البیت(ع)، 1409ق.
  3. الهدایه، محمد بن علی، شیخ صدوق، قم، مؤسسۀ امام هادی(ع)، 1418ق.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 02 آبان 1399
  • تاریخ پذیرش: 25 آبان 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار