از دیرباز دستیابی به احادیث صحیح وجهه همت دانشمندان شیعی بوده است. در این زمینه تلاشهای علمی ارزندهای برای کشف آسیب متنی و سندی احادیث صورت گرفته است. از علمای معاصر که برای کشف تحریفات اسناد حواشی عالمانهای نگاشته، آیة الله العظمی شبیری زنجانی مد ظلّه است. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی و با ارائه چند حاشیه از معظم له بر اسناد کتاب الکافی به تحلیل روش اختصاصی ایشان در حوزه کشف تحریفات اسناد پرداخته است. غالباً این شیوه با بررسی و مقایسه نسخ معتبرخطی کهن در یک سند آغاز، و سپس با مشاهده اختلاف و غرابت میان آنها و حصول علم اجمالی به وقوع تحریف در سند و نهایتاً با تکیه به اصول و قواعد حاکم بر طبقات روات و محدثین و اقامه شواهد و مؤیدات، به کشف تحریف در سند میانجامد و شناخت این روشها میتواند محققین را در استفاده از هوش مصنوعی در قلمرو کشف آسیبهای اسناد یاری دهد.
أمل الامل ، محمد بن حسن حر عاملی ،مصحح: احمد حسینی، قم، دارالکتاب الإسلامی، ١٣٦٢ ق.
تجرید أسانید الکافی وتنقیحُها ، سید حسین طباطبایی بروجردی ، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی :1409.
دانشنامه جهان اسلام ،جمعی از مؤلفان، زیر نظر غلامعلی حداد عادل ،تهران : بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، از سال 1362.
رجال ابن داوود ،حسن بن علی بن داود حلی (ق 8 )،انتشارات دانشگاه تهران ،1383.
رجال علامه حلی ، ابومنصور جمالالدین حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی(726) ،قم : دارالذخائر ،1411.
الفهرست ، محمد بن الحسن الطوسی (م 460) ، مصحح : جواد قیومی اصفهانی ، قم: مؤسسه نشر الفقاهه ،۱۴۱۷ق.
الکافی ، محمد بن یعقوب کلینی، مرکز بحوث دار الحدیث. قسم احیاء التراث ، به اهتمام محمدحسین درایتی ، قم : مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر(1387 ش یا 1430 ق).
کتاب الکترونیکی هوش مصنوعی، ترجمه سهراب جلوه گر.
لسان العرب ،ابنمنظور، محمد بن مکرم (۶۳۰ -۷۱۱ق) ، بیروت :دار بیروت،..1375.
منتقی الجمان فی الأحادیث الصحاح و الحسان، حسن بن زینالدین( شهید ثانى)، تحقیق علىاکبر غفارى ، جامعه مدرسین حوزه علمیة قم، قم :مؤسسة نشر إسلامی. 1362 ش.
)