ارتباط تعداد احادیث مفرد یک اثر حدیثی با اعتبار راویان اثر (مورد پژوهی: المعجم الاوسط طبرانی)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 ریاست دانشکده الهیات دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران

10.22034/hs.2021.13324

چکیده

علمای حدیثی اهل سنت، با احادیثی که فقط از طریق یک راوی نقل شده، با احتیاط برخورد کرده‏ اند؛ چنان‏که مالک در این باره می‏ گوید: «شر العلم الغریب، وخیر العلم الظاهر الذی قد رواه الناس». اگر از یک راوی، تعداد قابل توجهی حدیث مفرد نقل گردد، موضوع تردید در وثاقت راوی قابل طرح است. هدف این پژوهش – که به روش توصیفی و پیمایشی انجام شده - پاسخ به این سؤال است که آیا با افزایش تعداد روایات مفرد، تغییر معناداری در وثاقت روایان این روایات ایجاد می‏شود یا خیر؟ جامعه آماری این تحقیق شامل 9489 روایت موجود در المعجم ‏الاوسط طبرانی است که از این تعداد، 369 روایت به روش نمونه‏گیری تصادفی انتخاب و تعداد
روایت مفرد هر راوی، به انضمام اعتبار وی، از طریق آنالیز واریانس یک طرفه و با استفاده از روش LSD (جهت یافتن تغییرات معنادار) و نرم‏افزار تحلیل آماری SPSS مورد بررسی قرار گرفته‏ است. نتایج پژوهش نشان داد که با افزایش تعداد روایات مفرد (از پنج روایت به بالا)، میانگین اعتبار روایان این احادیث به طور معناداری
کاهش می‏ یابد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن ابی حاتم، عبد الرحمن بن أبی حاتم، الجرح والتعدیل، دائرة المعارف العثمانیة 1952.
  2. ابن الصلاح عثمان بن عبدالرحمن، عرفة أنواع علوم الحدیث ویُعرف بمقدمة ابن الصلاح، دار الفکر، بیروت 1406.
  3. ابن المِبْرَد، یوسف بن حسن، بحر الدم فیمن تکلم فیه الإمام أحمد بمدح أو ذم دار الکتب العلمیة، بیروت، لبنان 1413.
  4. ابن حبان، محمد بن حبان، الثقات ویلیه جامع فهارس الثقات، دائرة المعارف العثمانیة، 1393.
  5. ابن خلکان، أبو العباس شمس الدین أحمد بن محمد بن إبراهیم، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، محقق: إحسان عباس، الناشر: دار صادر – بیروت، 1900.
  6. ابن عدی، أبو أحمد بن عدی الجرجانی، الکامل فی ضعفاء الرجال، الکتب العلمیة، بیروت-لبنان، 1418.
  7. ابن منظور، محمد بن مکرم بن على، مختصر تاریخ دمشق، دار الفکر للطباعة والتوزیع والنشر، دمشق، 1402.
  8. أبو الحجاج، جمال الدین ابن الزکی أبی محمد القضاعی الکلبی الْمِزِّی، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، الطبعة: الأولى، مؤسسة الرسالة، بیروت. 1400.
  9. أبو القاسم بن الفراء، تجرید الأسماء والکنى المذکورة فی کتاب المتفق والمفترق، مرکز النعمان للبحوث والدراسات الإسلامیة وتحقیق التراث والترجمة، الیمن. 1432.
  10. أبو زهو، محمد محمد، الحدیث والمحدثون، ناشر: دار الفکر العربی. 1378.
  11. باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل والتجریح لمن خرج له البخاری فی الجامع الصحیح، دار اللواء للنشر والتوزیع، الریاض. 1406.
  12. حوینی، أبو إسحق، نثل النبال بمعجم الرجال، دار ابن عباس، مصر. 2012.
  13. خزرجی، صفی الدین، خلاصة تذهیب تهذیب الکمال، مکتب المطبوعات الإسلامیة. 1416.
  14. خطیب بغدادی، أحمد بن علی بن ثابت، تالی تلخیص المتشابه دار الصمیعی، الریاض1417.
  15. خطیب بغدادی، الحافظ أبی بکر أحمد بن علی، تاریخ بغداد أو مدینة السلام، دار الکتب العلمیة بیروت، لبنان، 1417.
  16. دارقطنی، علی بن عمر، ذکر أسماء التابعین ومن بعدهم ممن صحت روایته عن الثقات عند البخاری ومسلم، مؤسسة الکتب الثقافیة، بیروت. 1406.
  17. ذهبی، شمس الدین، دیوان الضعفاء والمتروکین وخلق من المجهولین وثقات فیهم لین، مکتبة النهضة الحدیثة، مکة، 1387.
  18. ذهبی، شمس الدین، سیر أعلام النبلاء، مجموعة من المحققین بإشراف الشیخ شعیب الأرناؤوط، مؤسسة الرسالة، 1405.
  19. ذهبی، شمس الدین، المغنی فی الضعفاء، دار الکتب العلمیه، 1418.
  20. ذهبی، شمس الدین، تاریخ الإسلام وَوَفیات المشاهیر وَالأعلام، دار الغرب الإسلامی، 2003.
  21. ذهبی، محمد بن أحمد، میزان الاعتدال فى نقد الرجال، دار المعرفة، بیروت، 2009.
  22. رضاخواه، سعید، آمار و احتمال کاربردی، انتشارات دانشگاه امیر کبیر، 1391.
  23. سرمد، زهره و بازرگان، عباس و حجازی، الهه، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، نشر آگه، 1385.
  24. سیوطی، جلال الدین، طبقات الحفاظ، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1403.
  25. سیوطی، جلال الدین، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی، ناشر: دار طیبة. 1417.
  26. شهید ثانی، زین الدین بن علی بن أحمد الجبعی العاملی، الرعایه فی علم الدرایه، مکتبه آیه‌الله المرعشی العامه، قم. 1408،
  27. صادقی، علی و پورکریمی، فاطمه، راهنمای نرم افزار آماری spss، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران. 1388.
  28. صبحی صالح، إبراهیم، علوم الحدیث ومصطلحه - عرضٌ ودراسة، الناشر: دار العلم للملایین، بیروت – لبنان، الطبعة: الخامسة عشر، 1984.
  29. صدر، سیدحسن، نهایة الدرایة فی شرح الوجیزه، نشر المشعر.
  30. صفدی، صلاح الدین خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، دار إحیاء التراث، بیروت. 1420.
  31. طحان، محمود، تیسیر مصطلح الحدیث، مرکز الهدى للدراسات، 2005.
  32. عجلى، أحمد بن عبد الله بن صالح، تاریخ الثقات، الناشر: دار الباز. 1405
  33. عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، مطبعة دائرة المعارف النظامیة، الهند. 1326.
  34. عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، مؤسسة الأعلمی‌للمطبوعات بیروت، لبنان. 1390 ق.
  35. عسقلانی، ابن حجر، طبقات المدلسین تعریف أهل التقدیس بمراتب الموصوفین بالتدلیس مکتبة المنار، عمان. 1403.
  36. عینی، بدر الدین، مغانی الأخیار فی شرح أسامی رجال معانی الآثار، دار الکتب العلمیة، بیروت. 1427.
  37. فالوجی، أکرم زیادة، المعجم الصغیر لرواة الإمام ابن جریر الطبری، الدار الأثریة، الأردن، دار ابن عفان. 2011.
  38. قاسمی، محمد جمال الدین بن محمد، قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث، دار الکتب العلمیة، بیروت. 1425.
  39. کاظم مدیرشانه چی، درایه الحدیث، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 1393.
  40. محمود، خلیل، التاریخ الکبیر، دائرة المعارف العثمانیة، حیدر آباد، الدکن. 2010.
  41. محمود، محمد خلیل، موسوعة أقوال الإمام أحمد بن حنبل فی رجال الحدیث وعلله، دار النشر: عالم الکتب. 1417.
  42. مشاط، حسن بن محمد، التقریرات السنیة شرح المنظومة البیقونیة فی مصطلح الحدیث، دار الکتب العربی، بیروت. 1417.
  43. مصری، عبد الرحمن بن أحمد بن یونس الصدفی، تاریخ ابن یونس المصری، دار الکتب العلمیة، بیروت. 1421.
  44. معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، چاپ دهم، انتشارات کویر، تهران. 1388.
  45. مغلطای، علاء الدین، إکمال تهذیب الکمال، الناشر: الفاروق الحدیثة للطباعة والنشر. 1422.
  46. مقریزی، أحمد بن علی بن عبد القادر، مختصر الکامل فی الضعفاء، مکتبة السنة، مصر. 1415.
  47. مودب، سید رضا، درایه الحدیث، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، قم. 1396.
  48. مهدوی، مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، تصحیح، تحقیق و اضافات: رحیم قاسمی، محمدرضا نیلفروشان، ناشر: اصفهان، گلدسته، 1383.
  49. وادعی، مقبل بن هادی، نشر الصحیفة فی ذکر الصحیح من أقوال أئمة الجرح والتعدیل فی أبی حنیفة، دار الحرمین، القاهرة، مصر، 1422.
  50. وادعی، مقبل بن هادی، رجال الحاکم فی المستدرک، مکتبة صنعاء الأثریة. 1425.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 15 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار