نگاهی بر عنوان «سلیمان بن جعفر» در منابع کهن رجالی، روایی و تاریخی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دانشگاه مازندران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران

10.22034/hs.2021.13329

چکیده

در بررسی‏های سندی، عناوین متعدد یک راوی و اشتراک یک اسم بر مصادیق مختلف، از موانع شناسایی هویت راویان است. هدف از این پژوهش شناخت عنوان سلیمان بن جعفر است. این اسم با القاب مختلف در اسناد روایات ذکر شده است. از آن‏جا که تنها عنوان سلیمان بن جعفر الجعفری در کتب رجالی متقدم موجود بوده و مورد توثیق قرار گرفته است، اتحاد سایر عناوین با این عنوان، موجب توثیق آن‏ها می‏گردد. طبق بررسی‏های انجام شده در این جستار، القابِ الجعفی، الجوهری، الحمیری با سلیمان بن جعفر الجعفری مشترک است. الجعفریِ مطلق نیز زمانی که راوی از امام رضا۷ باشد، با این راوی متحد است. سلیمان بن جعفر المروزی نیز مصحّف از سلیمان بن حفص المروزی است. بنابراین سلیمان بن جعفر مطلق مشترک بین البصری و الجعفری خواهد بود. اما به نظر می‏رسد وقتی سلیمان بن جعفر بدون قرینه ذکر شود، منصرف بر الجعفری است.
 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، محمد بن حسن حر عاملی، بیروت: الاعلمی، 1425ق.
  1. الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن حسن طوسی، تحقیق حسن الموسوى‏ خرسان، تهران‏: دار الکتب الإسلامیة، ١٣٩٠ق.
  2. الاعلام، خیر الدین زرکلی، بیروت: دار العلم للملایین،1980م.
  1. اعلام الوری باعلام الهدی، فضل بن حسن طبرسی، تهران: اسلامیه، 1390ق.
  2. إقبال الاعمال، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، تحقیق جواد القیومی الاصفهانی، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1415ق.
  3. إکلیل المنهج فی تحقیق المطلب، محمد جعفر بن محمد کرباسی، تحقیق السید جعفر الحسینی الاشکور، قم: دار الحدیث، 1425ق.
  1. الامالی، محمد بن علی بن بابویه، تهران: کتابچی، ١٣٧٦ش.
  1. الامالی، محمد بن محمد مفید، تحقیق حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
  2. بحارالانوار، محمد باقر مجلسی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1403ق.
  3. البدایه و النهایه، اسماعیل بن عمر بن کثیر دمشقی، بیروت: دار الفکر، ١٤٠٧ق.
  4. بررسی اعتبار احادیث مرسل، محمد حسن ربانی، قم: مؤسسه بوستان کتاب، ١٣٨٩ش.
  5. البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بن سلیمان بحرانی، قم: مؤسسه بعثت، 1374ش.
  6. بصائرالدرجات فی فضائل آل محمد(ص)، محمد بن حسن صفار، تحقیق محمد کوچه باغی، قم: مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  1. تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، بیروت: دارالعلمیة، ١٤١٧ق.
  2. تاریخ خلیفة بن خیاط، خلیفة بن خیاط العصفری، تحقیق سهیل زکار، بیروت: دار الفکر، 1414ق.
  1. تاریخ طبری(تاریخ الامم و الملوک)، محمد بن جریر طبری، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث، ١٣٨٧ق.
  2. تعالیق مبسوطة، محمد اسحاق فیاض، بی­جا: انتشارات محلاتی، بی­تا.
  3. تعلیقة على منهج المقال، وحید بهبهانی، بی جا: بی­نا، 1205ق.
  4. تفسیر العیاشی، محمد بن مسعود عیاشی، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، تهران: المطبعة العلمیه، 1380ق.
  5. تفسیر کنزالدقائق و بحر الغرائب، محمد بن محمد رضا قمی مشهدی، تحقیق حسین درگاهی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
  6. تفسیر نورالثقلین، عبد علی بن جمعه حویزی، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
  1. تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حر عاملی، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، ١٤٠٩ق.
  2. تقریب التهذیب، احمد بن علی ابن حجر عسقلانی، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
  3. التوحید، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق هاشم حسینی، قم: النشر الاسلامی، 1398ق.
  4. توضیح المقال فی علم الرجال، ملا علی کنی، تحقیق محمد حسین مولوی، قم: دارالحدیث، ١٣٧٩ش.
  5. تهذیب التهذیب، احمد بن علی ابن حجر عسقلانی، بیروت: دار الفکر، 1404ق.
  6. تهذیب الاحکام، محمد بن حسن طوسی، تحقیق حسن موسوی خرسان، تهران‏: دار الکتب الاسلامی، ١٤١٤ق.
  7. تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، یوسف المزی، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1406ق.
  8. الثقات، محمد ابن حبان، تحقیق محمد عبد المعید خان، هند: مؤسسة الکتب الثقافیة، 1393ق.
  9. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، محمد بن علی بن بابویه، قم: دار الشریف الرضی، 1406ق.
  10. الخصال، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: النشر الاسلامی، ١٣٦٢ش.
  11. رجال البرقی، احمد بن محمد بن خالد برقی، تهران‏: انتشارات دانشگاه تهران‏، ١٣٨٣ق.
  12. رجال الطوسی، محمد بن حسن طوسی، نجف: انتشارات حیدریه، ١٣٨١ق.
  13. رجال الکشی، محمد بن عمر بن عبد العزیز کشى، ‏‏مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد، ١٣٤٨ش.
  14. رجال النجاشی (فهرست أسماء مصنفی الشیعة)، احمد بن علی نجاشی، تحقیق موسی شبیری زنجانی، قم: النشر الاسلامی، 1407ق.
  15. الجرح و التعدیل، محمد بن ادریس رازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1271ق.
  16. الرسائل الرجالیة، محمد بن محمد بن ابراهیم کلباسی، تحقیق محمد حسین درایتی، قم: دارالحدیث، ١٤٢٢ق.
  1. شذرات الذهب من اخبار الذهب، عبدالحی بن احمد بن عماد حنبلی، تحقیق الارناؤوط، بیروت: دار ابن کثیر، ١٤٠٦ق.
  2. طب الائمه(ع)، عبدالله و حسین بن بسطام، تحقیق محمد مهدی خرسان، قم: دارالشریف الرضی، 1411ق.
  1. طرائف المقال، سید علی بروجردی، تحقیق سید مهدی رجایی، قم: آیت الله مرعشی نجفی، 1410ق.
  2. علل الشرائع، محمد بن علی بن بابویه، قم: کتابفروشی داوری، ١٣٨٥ش.
  3. عوالی اللئالی العزیزیة فی احادیث الدینیة، ابن ابی جمهور احسایی، تحقیق مجتبی عراقی، قم: سید الشهداء، 1403ق.
  1. عیون أخبار الرضا(ع)، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان، ١٣٧٨ق.
  2. فوات الوفیات، الکتبی، تحقیق علی محمد بن یعوض الله، عادل احمد عبد الموجود، بیروت: دار الکتب العلمیة، 2000م.
  3. فهرست کتب الشیعه و اصولهم،‏ محمد بن حسن طوسی، نجف: المکتبة المرتضویة، بی­تا.
  4. قاموس الرجال، محمد تقی شوشتری، قم: النشر الاسلامی، ١٤١٠ق.
  5. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
  6. الکامل فی التاریخ، على بن ابى الکرم ابن اثیر، بیروت: دار صادر، ١٣٨٥ق.
  1. کتاب من لایحضره الفقیه، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: النشر الاسلامی، ١٤١٣ق.
  1. کشف الغمه فی معرفة الائمه، علی بن عیسی اربلی، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، تبریز: بنی هاشمی، 1381ق.
  1. کمال الدین و تمام النعمه، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیه، ١٣٩٥ق.
  1. کنز الفوائد، محمد بن علی کراجکی، تحقیق عبدالله نعمة، قم: دارالذخائر، 1410ق.
  2. لسان المیزان، احمد بن علی ابن حجر عسقلانی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1390ق.
  3. المحاسن، احمد بن محمد بن خالد برقی، تحقیق جلال الدین محدث، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1371ق.
  4. مختصرالبصائر، حسن بن سلیمان حلی، تحقیق مظفر مشتاق، قم: مؤسسه النشر الاسلامیه، 1421ق.
  5. مرآة العقول، محمد باقر مجلسی، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1404ق.
  6. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، حسین بن محمد تقی نوری، قم: مؤسسه آل البیت(ع)، 1408ق.
  1. مستدرکات علم رجال الحدیث، علی نمازی شاهرودی، تهران: حیدری، 1414ق.
  2. معانی الأخبار، محمد بن علی بن بابویه، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: النشر الاسلامی، ١٤٠٣ق.
  3. معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله حموی، بیروت: دار صادر، ١٩٩٥م.
  4. معجم رجال الحدیث، ابوالقاسم خویی، بی­جا: مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، 1413ق.
  5. المعرفة و التاریخ، یعقوب بن سفیان البسوی، تحقیق اکرم ضیاء العمری، بیروت: مؤسسة الرساله، 1410ق.
  6. مناقب آل ابی طالب(ع)، محمد بن علی ابن شهرآشوب، نجف: مکتبة الحیدریه، 1376ق.
  7. منهج الدعوات و منهج العبادات، علی بن موسی بن طاووس، تصحیح ابوطالب کرمانی و محمد حسن محرر، قم: دارالذخائر، 1411ق.
  8. میزان الاعتدال فی نقد الرجال، محمد بن احمد ذهبی، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت: دار المعرفة، بی­تا.
  9. النصوص المختارة، محمد بن محمد مفید، تحقیق سید علی میرشریفی، قم: دارالمفید، 1414ق.
  10. وفیات الاعیان و انباء و ابناء الزمان، ابن خلکان، تحقیق احسان عباس، لبنان: دار الثقافة، بی­تا.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 15 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار