تحلیل روایی ارتباط جنسیت و فضایل اخلاقی با تکیه بر آموزه‏های شیعی (مطالعه‏ موردی صبر و حیا در برابر شهوت)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قرآن و حدیث، دانشکده علوم و معارف اسلامی، گروه فقه و حقوق

2 کهندز قدس

10.22034/hs.2021.13338

چکیده

یکی از مسائل بنیادین در پژوهش‏های اخلاقی، تفاوت در ویژگی‏های اخلاقی زن ومرد‏ است. در دوران معاصر، طرفداران برابری زنان با مردان، از جمله برخی اندیشمندان شیعی، سعی در انکار وجود این تفاوت‏ها دارند، لذا‏ قایل به تفکیک نقش‏ها بر اساس جنسیت و تأثیر انکار‏ناپذیر آن ‏نیستند. از منظرهای مختلفی به این موضوع‏ پرداخته شده است. ما در این مقاله، با رویکرد تحلیل روایی، به این موضوع پرداخته‏ایم. با بررسی کتب روایی و نظرات مترجمان و شارحان شیعی، ذیل روایاتی که بر فزونی حیا و صبر زنان در برابر شهوت جنسی، نسبت به مردان دلالت دارد، دست یافتیم که این روایات، به لحاظ سندی و محتوایی در آموزه‏های شیعی معتبر هستند و همچنین تحقیقات تجربی هم، این تفاوت‏ها را تأیید می‏کنند. لذا اثبات وجود این تفاوت‏ها در آموزه‏های شیعی، مصداقی بر نفی تساوی‏انگاری مطلق در ویژگی‏های اخلاقی زن و مرد است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. امالی، محمد بن على بن بابویه صدوق، ترجمه محمد باقر کمره ای،تهران:کتابچی،1376ش.
  3. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:، محمدباقر مجلسی، بیروت: دار­إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق.
  4. البلد الأمین، ابراهیم بن علی کفعمی، تهران: مکتبة الصدوق،1383ش.
  5. پژوهشی در فرهنگ حیا، عباس پسندیده، قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر، چاپ چهارم، 1384 ش.
  6. تاج‌العروس فی شرح القاموس، مرتضی زبیدی و محمد بن یعقوب فیروزآبادی،تحقیق علی شیری، بیروت: دارالفکر، چاپ اول، 1414 ق.
  7. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
  8. تفصیل وسائل‌الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمد بن حسن حر عاملی، تصحیح مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، قم: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام، چاپ اول، 1409 ق.
  9. جامع أحادیث الشیعة جامع أحادیث الشیعة، آقا حسین بروجردی، تصحیح جمعی از محققان، تهران: انتشارات فرهنگ سبز، چاپ اول، 1386 ش.
  10. جامع السعادات، محمد مهدی نراقی، ترجمه جلال ‎الدین مجتبوی (علم اخلاق اسلامی)، تهران: حکمت، چاپ سوم، 1370ش.
  11. جامعه شناسی جنسیت با رویکردی اسلامی، حسین بستان(نجفی)، قم: هاجر، چاپ اول،1394ش.
  12. حجاب در ادیان الهی، علی محمدی آشنایی، قم: اشراق، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
  13. حجاب و رابطه‌ی آن با تکامل اجتماعی، صادقی، شیده ، بانوان شیعه 11( 1386):ص 228- 201 .
  14. الحجاب، ابوالاعلی المودودی، بیروت: مؤسسه الرساله، چاپ اول، بی‌تا.
  15. الخصال، محمد بن علی ابن‌بابویه، ترجمهٔ احمد فهری زنجانی، تهران: علمیه اسلامیه، چاپ اول، بی‌تا.
  16. الخصال، محمد بن علی ابن‌بابویه، ترجمهٔ محمدباقر کمره‌ای، تهران: کتابچی، چاپ اول، 1377ش.
  17. الخصال، محمد بن علی ابن‌بابویه، ترجمهٔ مرتضی مدرس گیلانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان، چاپ اول، 1362 ش.
  18. الخصال، محمد بن علی ابن‌بابویه، ترجمهٔ یعقوب جعفری، قم: نسیم کوثر، چاپ اول ،1382 ش.
  19. خلاصه روانپزشکی: علوم رفتاری - روانپزشکی بالینی، هارولد کاپلان، بنیامین سادوک، ترجمه نصرت‌الله پورافکاری، تهران: ارجمند،چاپ اول، 1382ش.
  20. روان شناسی زن و مرد، علی احمد پناهی و مسعود جان بزرگی،قم: پژوهشگاه حوزه ودانشگاه،چاپ اول، 1396ش.
  21. روان شناسی یا روش علمی در شناخت ماهیت آدمی، ابراهام اسپرلینگ، ترجمه مهدی محی الدین بناب، تهران: نشر روز، 1367ش.
  22. روان‌شناسی اختلافی زن و مرد، روژه پیره، ترجمهٔ حسین سروری، تهران: انتشارات جان­زاده، چاپ سوم، 1370ش.
  23. روح القوانین، شارل منتسکیو و ‌لوثی ‌دوسکوندن، ترجمهٔ علی‌اکبر مهتدی، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم، ۱۳۶۲ش.
  24. روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محمدتقی مجلسی، تصحیح حسین موسوی کرمانی و علی پناه اشتهاردی، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم، 1406 ق.
  25. روضة‌الواعظین، محمدبن احمد فتال نیشابوری،ترجمهٔ محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشرنی،چاپ اول، 1366 ش.
  26. زن در آیینه تاریخ، علی‌اکبر علویقی، تهران: بی‌نام، چاپ اول، 1357ش.
  27. زن در فرهنگ و اندیشه­ی اسلامی:جستاری در هستی شناسی زن، اسدالله جمشیدی و دیگران، قم: انتشارت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی; ،چاپ اول،،1382ش.
  28. زنان و حجاب، هلن واتسون، ترجمه مرتضی بحرانی، مطالعات راهبردی زنان 20(1382):ص309-330.
  29. صحاح اللغة، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احمد عبدالغفور، بیروت: دارالعلم للملایین، چاپ سوم، 1404 ق.
  30. علل الشرایع، محمد بن على بن بابویه صدوق، قم کتابفروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
  31. علم و دین، ایالین باربور، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران:مرکز نشر دانشگاهی ، چاپ 9، 1394ش.
  32. علم ودین در آرای علوم اجتماعی: از تعارض تا تعامل،مجیدموحد واحسان حمیدی زاده، اندیشه­ی دینی32 (1388): ص43-74.
  33. الفوائد الطوسیه، محمد بن حسن حر عاملی ، قم: المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1403 ق.
  34. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ترجمهٔ محمدباقر کمره‌ای، قم: اسوه، چاپ سوم،  1375 ش.
  35. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ترجمهٔ و شرح سیدجواد مصطفوی، تهران: کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، چاپ اول،  1369 ش.
  36. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تصحیح دارالحدیث، قم: دارالحدیث، چاپ اول،  1429 ق.
  37. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407 ق.
  38. لذات فلسفه، ویل دورانت، ترجمهٔ عباس زریاب خویی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول،  ۱۳۸۸ش.
  39. لسان‌العرب، محمد بن مکرم ابن منظور، بیروت: دارصادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ ق.
  40. مبادی اخلاق در قرآن، عبدالله جوادی آملی، تحقیق حسین شریفی، قم: اسراء، چاپ ششم، 1387ش.
  41. مجمع البحرین، فخرالدین بن محمد طریحی، تحقیق و تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران: مرتضوی، چاپ سوم، ش1375.
  42. مجموعه آثار، مرتضی مطهری، تهران: صدرا، چاپ چهارم، 1389ش.
  43. المراة و فلسفة التناسلیات، فرج، فخری، بی جا:مطبعه العصریه،بی تا.
  44. مرآة العقول فی شرح أخبار آل‌الرسول، محمدتقی مجلسی، تصحیح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چاپ دوم، 1404 ق.
  45. مشکاة الأنوار، علی بن حسن طبرسی، قم: کتابخانه حیدریه و ناشران دیگر، 1384 ق.
  46. مفردات الفاظ القرآن الکریم، حسین بن محمد راغب اصفهانی، تصحیح صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالشامیة، چاپ اول، 1412 ق.
  47. المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، تحقیق صفوان عدنان داودی،بیروت:دارالعلم الدارالشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
  48. مقدمه‌ای بر روان­شناسی زن (با نگرش علمی و اسلامی)، مجتبی هاشمی رکاوندی، قم: شفق، چاپ اول، ۱۳۷۰ش.
  49. من لا یحضره الفقیه، محمد بن علی ابن‌بابویه ، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1413 ق.
  50. المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمد حسین طباطبایی، ترجمه سید محمد باقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ پنجم، 1374ش.
  51. نظام حقوق زن در اسلام، مرتضی مطهری ، تهران: صدرا، چاپ پنجاه و سوم، 1389ش.
  52. نظریه ها و آراء در باب نسبت علم ودین ،محمدرضا قائمی نیک،راهبرد فرهنگ6(1388):ص 95-124.
  53. الوافی، محمد محسن بن شاه مرتضی، فیض کاشانی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی 7، چاپ اول، 1406 ق.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار