وضعیت اعتبارسنجی تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر

10.22034/hs.2022.50166.3136

چکیده

از گذشته تا کنون، نظرات متضادی پیرامون تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) بیان شده است؛ عده‌ای از اندیشمندان کتاب را مخدوش و موضوع می‌دانند، و به آن تصریح نموده‌اند؛ و عده‌ای از علماء نیز کتاب را به تصریح یا استفاده، معتبر دانسته‌اند. با توجه به این مناقشات و مخصوصاً ایراد اشکال به انتساب تفسیر به امامین عسکریین(ع)، این مسأله به وجود می‌آید که: اصالت کتاب تفسیر عسکری چگونه است؟ اعتبار این کتاب در چه وضعیتی قرار دارد؟ آیا دلایلی بر عدم انتساب یا انتساب تفسیر به امامین عسکریین(ع) قابل طرح هستند؟ نتیجه پژوهش نشان می‌دهد که، این تفسیر به دلایل مختلفی، هم معتبر نیست و هم از امامین عسکرین(ع) نیست؛ همانند: 1ـ مشهور نبودن تفسیر در بین امامیه تا قرن ششم. 2ـ عدم شناسائی تفسیر و راوی آن در فهارس و تراجم متقدم و متأخر. 3ـ مورد «مناقشه» بودن تفسیر، از ابتدای رواج. 4ـ مشکلات رجالی و اسنادی، همانند تفاوت سند نسخه تفسیر در احتجاج با سند نسخه خود تفسیر. 5ـ ناهماهنگی داستان‌های راویان تفسیر با امام عسکری(ع). 6ـ مورد استفاده قرار نگرفتن تفسیر توسط جمهور علمای امامیه. از سوی دیگر، شواهدی نشان می‌دهد که مؤلف تفسیر عسکری، ناصر کبیر اطروش است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات