بازشناسی شخصیت «ابن أبی جِید»، اثبات وثاقت و نقش آفرینی وی در انتقال تراث حدیثی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 معارف اسلامی- علوم انسانی- آزاد اسلامی- بویین زهرا- ایران-

2 عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه

3 عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

10.22034/hs.2022.49986.3083

چکیده

کیستی علی بن احمد ابن ابی جِید، وثاقت و نقش آفرینی وی در انتقال تراث حدیثی در سده چهارم هجری مسأئلی است که این پژوهش را سامان داده است. جایگاه ویژه وی در تراث پژوهی، حضورش در اسناد روایات مهمی چون زیارت عاشورا، پرورش شاگردانی بسانِ نجاشی و طوسی و فقدان توثیق خاص بر اهمییت این پژوهش می‌افزاید. این نوشتار به شیوه کتابخانه ای و روش تحلیلی و تطبیقی، با مطالعه موردی فهارس نجاشی و طوسی سامان یافته است. دستاورد این پژوهش را می توان نخست در شناسایی نقش ابن ابی جید در انتقال افزون بر سیصد اثر حدیثی از یکصد و وسی شش راوی و اجازه نقل دویست کتابِ مشهور از چهل و چهار راوی دانست. همچنین برای نخستین بار با تکیه بر سه قاعده از قواعد توثیقات عام ـ توثیق مشایخ نجاشی، توثیق مشایخ اجازه و اکثار أجلاء ـ ، روش فهرستی و مسأله شهرت راوی، وثاقت ابن ابی جید را اثبات و نقش پر رنگ وی را در انتقال تراث حدیثی بَر نموده ایم.

کلیدواژه‌ها


اعیان الشیعه، سیّد محسن امین،حسن الامین، بی‏جا، 1371ش.
تنقیح المقال، عبد الله مامقانی، قم: مؤسسه آل البیت، بی‏تا.
تهذیب الاحکام، محمّد بن حسن طوسی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چهارم، 1407ق.
تهذیب المقال، موحد ابطحی، بی‏جا، بی‏نا، بی‏تا.
خلاصة الاقوال، العلامه الحلی، قم: دارالذخائر، 1411ق.
رجال الطوسی، محمّد بن حسن طوسی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1415ق.
رجال الکشی، محمّد بن عمر کشی، مشهد: مؤسسه نشر در دانشگاه مشهد، 1348ش.
رجال النجاشی، احمد بن علی النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
رجال النجاشی، تحقیق و تعلیق: محمّد باقر ملکیان، قم: انتشارات بوستان کتاب، اول، 1394ش.
الرواشح السماویه، میر داماد، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، بی‏تا.
روضة المتقین، محمّد تقی مجلسی، تهران: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، 1406ق.
ریحانة الادب، مدرس تبریزی، تهران: کتاب‏فروشی خیام، سوم، 1411ق.
الرعایة فی علم الدرایه، شهید ثانی، تحقیق: عبد الحسین محمّد علی بقال، قم: مکتبه المرعشی العامه، 1408ق.
سماء المقال، کلباسی، بی‏جا، بی‏نا، بی‏تا.
طبقات الفقهاء، ابراهیم شیرازی، بیروت: دارالرائد العربی، اول،1390ش.
عدة الاصول، محمّد بن الحسن طوسی، تحقیق: محمّد رضا انصاری، بی‏جا، بی‏نا، بی‏تا.
الفوائد الرجالیه، سیّد مهدی بحر العلوم، تهران: مکتبه الصادق، اول، 1405ق.
الفوائد الرجالیه، محمّد خواجویی، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه، اول، 1413ق.
الفهرست، محمّد بن حسن طوسی، النجف: المکتبة الرضویه، بی‏تا.
قاموس الرجال، محمّد تقی شوشتری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، دوم،1410ق.
الکافی، محمّد بن یعقوب کلینی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چهارم، 1407‏ق.
کلیات فی علم الاصول، جعفر سبحانی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، بی‏تا.
مصباح المتهجد، محمّد بن حسن طوسی، بیروت: مؤسسه فقه الشیعه، اول، 1411ق.
معجم رجال الحدیث، سیّد ابوالقاسم خویی، بی‏جا، مؤسسه احیاء آثار امام خوئی، بی‏‏تا.
وسائل الشیعه، محمّد بن حسن بن علی حرّ عاملی، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل‏البیت:، قم: مؤسسه آل البیت:، اول، 1409ق.
منتقی الجمان، حسن بن زین الدین، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1403ق.
منتهی المقال، محمّد بن اسماعیل مازندرانی، قم، بی‏نا، 1416ق.
من لا یحضره الفقیه، محمّد بن علی بن بابویه صدوق، قم: دفتر انتشارات اسلامی، دوم، 1413ق.
منهج المقال، محمّد استر آبادی، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1422ق.