واکاوی مبانی رجالی شیخ انصاری

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی

2 عضو هیئت علمی / دانشگاه علوم اسلامی رضوی

10.22034/hs.2022.49601.2944

چکیده

دانش رجال، بر پاره‌ای از قواعد و اصول بنا شده که هر حدیث‌پژوهی پیش از ورود به ارزیابی اسناد روایات (نقد سندی) باید موضع خود را نسبت به آن‌ها مشخص کند. شیخ انصاری در تراث فقهی و اصولی خود بر طبق مبانی خود روایاتی را به لحاظ سند ارزیابی نموده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به مبانی رجالی شیخ انصاری پرداخته و به این نتیجه رسیده است که: شیخ انصاری در مقام عمل نشان داده که یک فقیه و حدیث‌پژوه به علم رجال نیاز دارد. ایشان به وثاقت اصحاب اجماع باور دارد و مبنای مشایخ ثقات را پذیرفته و روایت قمی‌ها از راوی را دلیل بر وثاقت وی می‌داند. شیخ انصاری کثرت نقل بزرگان از راوی، ترحّم و ترضّی، نقل شیخ مفید از راوی را دلیل بر توثیق راوی دانسته و بر این باور است که اگر راوی از مشایخ صدوق باشد، ثقه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آشنایی با اصول علم رجال، سیّدعلی دلبری، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1391ش.
الاجتهاد و التقلید، سیّدروح الله خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اوّل، 1426ق.
الإجتهاد و التقلید، ضیاءالدین عراقی، قم: نوید اسلام، اوّل، 1388ش.
أحکام الخلل فی الصلاة‏، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1413ق.
اصول علم الرجال بین النظریة و التطبیق، مسلم داوری، مقرّر: محمّدعلی صالح المعلّم، قم: مؤسسة المحبّین للطباعة و النشر، دوم، 1426ق.
الأمالی، محمّد بن حسن طوسی، قم: انتشارات دارالثقافه، 1414ق.
تهذیب الأحکام، محمّد بن حسن طوسی، تصحیح: حسن موسوی خرسان، تهران: دارالکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، سیّداحمد خوانساری، قم: مؤسسه اسماعیلیان، دوم، 1405ق.
الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بحرانی، تصحیح: محمّدتقی ایروانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
دانش درایة الحدیث، سیّدعلی دلبری، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، اوّل، 1380ش.
دانش درایة الحدیث، محمّدحسن ربانی، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، اوّل، 1380ش.
دراسات فی علم الأصول تقریراً لأبحاث سماحة آیة الله العظمی السیّد أبوالقاسم الخویی، سیّدعلی هاشمی شاهرودی، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، اوّل، 1419ق.
ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، محمّد بن مکی عاملی، قم: مؤسسه آل البیت:، اوّل، 1419ق.
رجال الشیخ الطوسی، محمّد بن حسن طوسی، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1415ق.
رجال الکشی، محمّد بن عمر کشی، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد، 1348ش.
رجال النجاشی، احمد بن علی نجاشی، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1407ق.
رسالة القواعد، محمّدکریم خان کرمانی، کرمان: مطبعة السعاده، بی‏تا.
رسالة فی التحریم من جهة المصاهرة، مرتضی انصاری، قم: منشورات دارالذخائر، اوّل، 1411ق. (این رساله همراه "کتاب المکاسب چاپ شده است‏).
رسالة فی الرضاع، مرتضی انصاری، قم: منشورات دارالذخائر، اوّل، 1411ق. (این رساله همراه "کتاب المکاسب چاپ شده است‏).
رسالة فی المواریث، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1415ق.
رسالة فی الوصایا، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1415ق.
الرسائل، سیّدروح الله خمینی، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، اوّل، 1410ق.
روض الجنان فی شرح إرشاد الأذهان، زین الدین عاملی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، اوّل، 1402ق.
عدة الرجال، محسن اعرجی کاظمی، قم: اسماعیلیان، 1415ق.
العدة فی أصول الفقه، محمّد بن حسن طوسی، قم: چاپخانة ستاره، 1417ق.
الغیبه، محمّد بن حسن طوسی، تحقیق: شیخ عبادالله طهرانی و شیخ على احمد ناصح، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، اوّل، 1411ق.
فرائد الأصول، مرتضی انصاری، قم: مجمع الفکر الإسلامی، هشتم، 1428ق.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت:، جمعی از پژوهش‏گران، زیر نظر: سیّدمحمود هاشمی‏ شاهرودی، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، اوّل، 1426ق.
الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، محمّدحسین اصفهانی، قم: دارإحیاء العلوم الإسلامیه، اوّل، 1404ق.
فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، محمّد بن حسن طوسی، قم: ستاره، 1420ق.
الفوائد الرجالیة (چاپ شده به همراه رجال خاقانی)، محمّدباقر بهبهانی، قم: مکتب الأعلام الإسلامی، دوم، 1404ق.
الفوائد المدنیة، محمّدامین استرآبادی، مصحح: رحمت الله رحمتی اراکی،‏ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دوم، 1426ق.
قاموس الرجال، محمدتقی شوشتری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، دوم، 1410ق.
الکافی، محمّد بن یعقوب کلینی، تصحیح: دارالحدیث، قم: دارالحدیث، 1429ق.
کتاب الخمس، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1415ق.
کتاب الصلاة، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1415ق.
کتاب الصوم، انصاری، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1413ق.
کتاب الطهاره، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى‏، اوّل، 1415ق.
کتاب المکاسب، مرتضی انصاری، قم: مجمع الفکر الإسلامی، یازدهم، 1428ق.
کتاب النکاح، مرتضی انصاری، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ انصاری، اوّل، 1415ق.
کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، حسن بن أبی طالب فاضل آبی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، سوم، 417 ق.
کلیات فی علم الرجال، جعفر سبحانی، قم: مؤسسه النشر الإسلامی التابعه لجماعه المدرسین، چهارم، 1421ق.
مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، زین الدین عاملی، مصحح: گروه پژوهش مؤسسه معارف اسلامی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه، 1413ق.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، میرزا حسین نوری، مصحح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1408ق.
مطارح الأنظار، مرتضی انصاری، مقرّر: میرزا ابوالقاسم کلانتری طهرانی، قم: مجمع الفکر الاسلامی، اوّل، 1425ق.
معتمد العروة الوثقی‏، مقرّر: سیّدرضا موسوی خلخالی، قم: منشورات مدرسة دارالعلم، دوم، 1416ق.
معجم رجال الحدیث، سیّدابوالقاسم خویی، پنجم، 1413ق.
مقباس الهدایة، عبدالله مامقانی، قم: مؤسسه آل البیت:، اوّل، 1411ق.
المکاسب المحشی، سیّدمحمّد کلانتر، قم: دارالکتاب، 1410ق.
منتهی المقال فی أحوال الرجال‏، محمّد بن اسماعیل حائری‏ مازندرانی، قم: مؤسسه آل البیت:، اوّل، 1416ق.
موسوعة الإمام الخوئی، سیّدابوالقاسم خویی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، اوّل، 1418ق.
نهایة التقریر، سیّدحسین بروجردی، مقرّر: محمّدفاضل لنکرانى، قم: مرکز فقه الأئمة الأطهار:، سوم، 1420ق.
نهایة الدرایة، حسن صدر، قم: نشر المشعر، بی‏تا.
وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، محمّد بن حسن حرّ عاملی، تصحیح: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت:، قم: مؤسسه آل البیت:، 1409ق.
ولایة الفقیه، سیّدمصطفی خمینی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، اوّل، بی‏تا.