بازپژوهی رجال‌کشی در لسان‌المیزان عسقلانی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث. داشگاه کاشان

2 دانشگاه کاشان؛دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی؛عضو هیات علمی گروه قرآن و حدیث

10.22034/hs.2022.50191.3144

چکیده

رجال‌کشی با گزینش شیخ طوسی با نام «اختیار معرفة‌الرجال» در اختیار ما قرار گرفته است. قرائن حاکی است که گزینش طوسی به مفقود شدن پاره‌‌ای از محتوای رجال‌کشی انجامیده است.گزارش‌هایی از نسخه گزینش شده، در برخی منابع پسین امامیه موجود است. از انبوه منابع اهل‌سنت تنها لسان‌المیزان عسقلانی از رجال‌کشی مطالبی را نقل کرده، در حالیکه اکثر گزارش‌های عسقلانی، در اختیار معرفة‌الرجال موجود نمی‌باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به دو سؤال سامان‌یافته، نخست بررسی وجود/ عدم نسخه‌ای از اصل رجال‌کشی نزد عسقلانی و دوم بررسی منابع احتمالی عسقلانی از منبعی غیر از رجال‌کشی در نقل از او. این جستار با روش تحلیلی و رویکرد کتابخانه‌ای با جمع‌بندی شواهدی به این گزاره متمایل شده که اصل رجال‌کشی نزد عسقلانی بوده و او در لسان‌المیزان از آن استفاده کرده، ولی شواهد دستیافته این مطلب را به طور کامل اثبات نمی‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اختیار معرفة الرجال، محمد بن عمرکشی، تصحیح: حسن مصطفوی، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، ۱۴۰۹ق.
اعلام‌ النبلاء بتاریخ حلب‌الشهباء، محمد راغب حلبی، تحقیق: محمد کمال، حلب، دار‌القلم، ۱۴۰۹ق.
الأعلاق‌ الخطیرة فی ذکر امراء‌الشام و الجزیرة، محمد بن علی بن‌شداد، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
الانوار‌الساطعة فى‌المائة ‌السابعة، محمد محسن آقابزرگ تهرانی، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
الحاوی فی رجال الشیعة ‌الأمامیة، رسول‌جعفریان، تهران: بی‌نا، ۱۳۷۹ش.
الرجال، احمد بن حسین غضائری، تحقیق: محمدرضا حسینی، قم: دار‌الحدیث، ۱۳۶۴ش.
الرجال، احمد بن علی نجاشی، قم: مؤسسة نشر اسلامی، ۱۳۶۵ش.
الرجال، احمد بن محمد بن خالد برقی، تصحیح: حسن مصطفوی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
الرجال، حسن بن علی بن‌داود، تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
الرجال، محمد بن حسن طوسی، قم: مؤسسة النشر‌الاسلامی، ۱۳۷۳ش.
الرواشح‌ السماویة، محمدباقر حسینی استرآبادی، تحقیق: غلامحسین قیصریه‌ها و نعمت‌الله جلیلی، چ۱، قم: دار‌الحدیث، ۱۳۸۰ش.
الصحیح، محمد بن اسماعیل بخاری، بیروت: دار ابن‌کثیر، ۱۴۰۷ق.
الصحیح، مسلم بن حجاج نیشابوری، بیروت: دار احیاء التراث‌العربی، بی‌تا.
الفهرست، محمد بن حسن طوسی، قم: مکتبة المحقق‌الطباطبایی، ۱۴۲۰ق.
المسند، احمد بن‌حنبل، تحقیق: شعیب‌الأرنووط، بیروت: مؤسسة‌الرسالة، ۱۴۲۰ق.
آشنایی با کتب رجالی‌شیعه، محمدکاظم رحمان ستایش، تهران: انتشارات سمت و دانشکده علوم‌حدیث، ۱۳۸۵ش.
بازشناسی منابع اصلی رجال‌شیعه، محمد‌کاظم رحمان ستایش، محمدرضا جدیدی‌نژاد، قم: دار‌الحدیث، ۱۳۸۴ش.
تاج‌ العروس من جواهر‌ القاموس، محمد مرتضی زبیدی، بیروت: دار‌الفکر، ۱۴۱۴ق.
تأویل مختلف ‌الحدیث، عبدالله بن مسلم بن‌قتیبة، بیروت: دار الکتب‌العلمیة، بی‌تا.
تذکرة‌ الحفاظ، شمس‌الدین ذهبی، بیروت: دار‌الکتب‌العلمیة، ۱۴۱۹ق.
تفسیر و مفسران، محمدهادی معرفت، قم: انتشارات تمهید، ۱۳۸۸ش.
تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله مامقانی، تهران: انتشارات جهان، بی‌تا.
خاتمه مستدرک‌ الوسائل، حسین نوری، قم: مؤسسه آل‌البیت لإحیاء‌التراث، ۱۴۱۵ق.
خلاصة ‌الاقوال، حسن بن یوسف حلی، نجف: دار‌الذخائر، ۱۴۱۱ق.
دانش رجال از دیدگاه اهل‌سنت، محمدرضا جدیدی نژاد، قم: دارالحدیث، ۱۳۸۱ش.
دائرة ‌المعارف بزرگ اسلامی، محمدآصف، فکرت، بی‌جا: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
رجال ‌تفسیری، عبدالله جوادی آملی، قم: مرکز نشر اسراء، ۱۳۹۳ش.
رسالة أبی غالب ‌الزراری إلی ابن ابنه فی ذکر آل ‌أعین، احمد بن محمد ابوغالب‌زراری، قم: مرکز‌البحوث و التحقیقات‌الأسلامیة، ۱۳۶۹ش.
شرح نهج‌البلاغه، عزالدین بن ابی‌الحدید، تصحیح: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار احیاء الکتب‌العربیة، ۱۳۷۸ق.
صورة‌ الأرض، محمد بن‌حوقل، ترجمه و توضیح: جعفر شعار، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۶ش.
طبقات‌ الحفاظ، جلال‌الدین سیوطی، بیروت: دار الکتب‌العلمیة، ۱۴۰۳ق.
فوات الوفیات، محمد بن شاکر کتبی، تحقیق: احسان عباس، بیروت: دار‌صادر، ۱۹۷۴م.
قبسات فی علم ‌الرجال، سید محمدرضا سیستانی، تحقیق و تنظیم: سید محمد بکاء، بیروت: دار‌ المورخ‌العربی، ۱۴۳۷ق.
لسان ‌المیزان و المصادر ‌الرجالیة فی المدرسة ‌الأمامیة، محمدباقر ملکیان، مجله تراثنا، ش۱، ۱۴۳۸ق، ص۲۷ تا ۸۳.
لسان ‌المیزان، احمد بن علی عسقلانی، بیروت: مؤسسة‌الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
مجمع ‌البحرین، فخر‌الدین طریحی، محقق: احمد حسینی اشکوری، تهران: نشر مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
مجمع ‌الرجال، عنایت ‌الله قهپایی، بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
مسالک و ممالک، ابراهیم اصطخری، به اهتمام: ایرج افشار، تهران: وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۶۸ش.
وفیات ‌الأعیان، احمد بن محمد بن‌خلکان، بیروت: دار‌صادر، ۱۹۰۰م.