سفرهای محدّثان، سرنخی برای شناخت آن ها و روزگارشان؛ مطالعۀ موردی سفرهای ابوالمفضل شیبانی

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

طلبه حوزه علمیه قم. دانشجوی ارشد علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

10.22034/hs.2022.49884.3044

چکیده

بسیاری از محدّثان برای ملاقات با مشایخ و دریافتِ حدیث از ایشان به سفر می‌رفته‌اند. بررسی این سفرها می‌تواند سرنخی برای شناخت بهتر شخصیتِ محدّثان باشد و بررسی شهرهایی که ایشان برای سفرهایِ خود گزیده‌اند، نیز می‌تواند ما را به داده‌های ارزشمندی دربارۀ وضعیتِ آن شهرها در آن روزگار رهنمون سازد. در این مقاله، برای پاسخ به این مسئله که چه نکته‌هایی را می‌توان به طور عینی از سفرهایِ یک محدّث استفاده نمود، سفرهای حدیثیِ ابوالمفضّل شیبانی بررسی شده است. وی از محدثانِ نام‌آشنا در منابع فریقین بوده و سفرهای فراوانی به بسیاری از شهرهای جهان اسلام داشته است. در این مطالعه، با دقت در ویژگی‌های این شهرها، از قبیل: رواج علم حدیث در آن‌ها و اقبالِ دیگر محدثان به سفر به این شهرها و مذهب رایج در آن‌ها، روشن شده است که با تحلیل سفرهای ابوالمفضل می‌توان به قرینه‌های قابل توجهی دربارۀ نکته‌های زیر دست یافت: علاقۀ فراوانِ وی به احادیث غریب، وجود گرایش‌های غیر امامی در وی، و پایین‌تر بودنِ سطح شهرهای غربِ جهان اسلام نسبت به شرق در زمینۀ علم حدیث.

کلیدواژه‌ها