طرق تحصیل فضای صدور روایات و گونه های تأتیرگذاری آن

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش پژوه خارج مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام

2 استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران،دانشکده پزشکی، گروه معارف اسلامی،

10.22034/hs.2022.50373.3210

چکیده

فضای صدور کلام معصومان، بستر تولد آن‌ها و هم‌چون قرینه حالیه، همراه کلامشان بوده است، بر این بنیان فهم صحیح از روایات در گرو تلقی احادیث همراه با فضای صدور آن‌ها است، اما خواسته یا ناخواسته، غالباً در مجموعه‌های حدیثی که روایاتش مورد رجوع حدیث خوانان و استناد اهل فن قرار می‌گیرد، عنایتی در قامت آثار این نهاد نقش‌آفرین نشده است. البته تلاش‌های برخی از فضلای معاصر در تبیین برخی زوایای مربوط به فضای صدور روایات ستودنی است. نوشتار حاضر سعی کرده با بیان راه‌های رسیدن به فضای صدور از جمله شناخت مخاطب مستقیم،خانواده نگری روایات، شناخت شئون معصومعلیه السلام، موافقت با محکمات عقلی و نقلی و عمومات فوقانی و گزاره‌های تاریخی معتبر و شناخت اندیشه‌های فقهی و عقیدتی مقابل هر امام معصوم علیه السلام و شناخت فرهنگ گفتگو و قواعد و اصول صدور متن عصر تشریع و تبیین شریعت همراه با نمونه-هایی در آثار دانشیان فقه، رسیدن به فضای صدور روایات و گونه‌های متفاوت تاثیر آن‌ها را ممکن جلوه دهد؛ پرواضح است اعتبار سنجی این راه‌ها مجالی دیگر می‌طلبد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الاحتجاج علی اهل اللجاج، ابومنصور احمد بن علی بن ابی‏طالب طبرسی، مترجم: محمدمهدی سازندگی، قم، بقیه الله۷ چاپ پنجم، 1396ش.
اسباب اختلاف الحدیث، محمد احسانی فر لنگردودی، قم، دار الحدیث، 1385ش.
آسیب‏شناسی حدیث، عبدالهادی مسعودی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏‏ها (سمت)، چاپ دوم، 1393ش.
الأصول العامة فی الفقه المقارن، محمد تقی بن محمد سعید حکیم، قم، مجمع جهانی اهل بیت، چاپ دوم، 1418ق.
‏الحاشیة علی مدارک الأحکام، ‏محمد باقر بن محمد اکمل بهبهانی، تصحیح: مؤسسه آل البیت:، قم، مؤسسه آل البیت:‏، شعبه مشهد‏. چاپ اول، 1419ق.
بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:،‏ محمد باقر بن محمد تقی‏مجلسی، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق.
تعارض الادله و اختلاف الحدیث، سید علی حسینی السیستانی، قلم السید الهاشم الهاشمی، بی‏‏جا، بی‏‏تا،
تهذیب الأحکام، ابو جعفرمحمد بن حسن طوسی،محقق / مصحح: حسن الموسوی‏، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیة. چاپ چهارم، 1407ق.
التوحید، محمد بن علی ابن بابویه، مترجم:حمید مظهر قراملکی، قم، صلوات، 1395ش.
جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، سید احمد بن یوسف خوانساری، قم، مؤسسه اسماعیلیان. چاپ دوم، 1405ق‏‏.
جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن ‏نجفی، ‏محقق/ مصحح: عباس قوچانی و علی آخوندی، ‏بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ هفتم، 1404‍ق.
الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بن ابراهیم‏ آل عصفور بحرانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ اول، ‏1405ق.
خارج اصول، محمد جواد فاضل لنکرانی، 1398-1399ش.
خارج فقه، ابوالقاسم علیدوست، 1399-1398ش.
الرسائل، روح الله خمینی، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ اول، 1410ق.
الرسائل الأصولیة، محمد باقر بن محمد اکمل بهبهانی، قم، چاپ اول، 1416 ق.
رسائل فی الفقه و الاصول، محمد جواد فاضل لنکرانی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ سوم، 1390ش.
روش فهم حدیث، عبدالهادی مسعودی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت). چاپ نهم، 1393ش.
روش فهم متن، هادی رستگار مقدم گوهری، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل(ط- القدیمة)، سید علی بن محمد طباطبایی حائری، ‏قم، مؤسسه آل البیت:‏، چاپ اول، بی‏تا.
شرح اصول الکافی، محمد صالح بن احمد مازندرانی، ‏محقق/مصحح: ابوالحسن شعرانی،  تهران، ‏‏المکتبة الإسلامیة، چاپ اول، 1382ق‏.
فرایند اثبات مساله در علم اصول، محمود ‏رضا عصاری، بی‏‏جا، بی‏‏تا.
فقه و عرف، ابوالقاسم علیدوست، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، چاپ چهارم، 1388ش.
فقه و مصلحت، ابوالقاسم علیدوست، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه السلامی چاپ دوم. 1390ش.
فلسفه علم فقه، سعید ضیایی‏فر، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1392ش.
قراءات فقهیة معاصرة، سید محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:. چاپ اول، 1423ق.
القوائد و الفوائد، محمدبن مکی عاملی، شهید اول، ‏‏محقق/ مصحح: سید عبد الهادی حکیم‏، کتابفروشی مفید‏، چاپ اول‏.
الکافی(ط- الإسلامیة)، محمد بن یعقوب کلینی، محقق/ مصحح: غفاری علی اکبر و آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
کتاب الصلاة، میرزا محمد حسین غروی نائینی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. چاپ اول، 1411ق.
کتاب نکاح، سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه پژوهشی رای‏پرداز، چاپ اول، 1419ق.
کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ‏محمد بن حسن فاضل هندی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1416ق.
کتاب الصلاه، مرتضی بن محمدامین انصاری، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. چاپ اول، 1415ق.
کفایة الاصول، محمد کاظم خراسانی، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.، چاپ هفتم، 1431ق.
محاضرات فی الأصول، روح الله خمینی، مقرر:حسینعلی منتظری، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. چاپ اول، 1430ق.
مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، مولی ‏احمد بن محمدمهدی نراقی، قم، مؤسسه آل ‏البیت:، چاپ اول، 1415ق.
مشارق الشموس فی شرح الدروس‏، آقا حسین بن محمد خوانساری، بی‏جا، بی‏تا.
مکتب اجتهادی آیة اللّٰه بروجردی، زهرا اخوان صراف، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، 1387ش.
منطق فهم حدیث، سید محمد کاظم طباطبائی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. چاپ اول1390ش.
موسوعة الإمام الخوئی، سید ابو القاسم موسوی‏ خویی، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره،‏ چاپ اول‏،1418ق.‏
نهایة الأصول، حسین بروجردی، مقرر:حسینعلی منتظری، تهران.چاپ: اول1415ق.
نهایة الدرایة فی شرح الکفایة(طبع قدیم)، محمد حسین اصفهانی، قم، سید الشهداء، چاپ اول، 1374ق.
نهایة النهایة فی شرح الکفایة، علی ایروانی، قم‏، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1370ش.
الوافی، مولی محمد محسن فیض کاشانی، اصفهان، انتشارات کتابخانه امیرالمؤمنین۷. 1412ق.
وسائل الشیعة، محمد بن حسن شیخ حر عاملی، قم، مؤسسة آل ‏البیت:.‏ چاپ اول، 1409ق.
«تأثیر آگاهی از فضای صدور در اجتهاد»، سعید ضیایی‏فر، فصلنامه علمی پژوهشی کاوشی نو در علم فقه، 1394،سال22، شماره2.
«تأثیر شناخت زمینه‏های صدور در فهم حدیث»، سعدی صفاری، فصلنامه علمی-تخصصی علوم حدیث، بهار و تابستان 1384، شماره 35-36.
«تأثیر منابع تاریخیِ اهل سنت در مطالعات سیره‏شناسی ائمه:»، عباس میرزایی نوکابادی و نعمت الله صفری فروشانی، دوفصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ‏نگری و تاریخ‏نگاری دانشگاه الزهرا۳، 1395، شماره 18.
«تاریخ صدور حدیث»، مهدی مهریزی، فصلنامه علوم حدیث، 1376، شماره 4.
«روش کشف اسباب صدور حدیث»، عبدالحمید واسطی، دو فصلنامه علمی مطالعات فهم حدیث، سال ششم، 1398، شماره اول.
«سیری در کتاب الوافی»، علی محمد، میرجلیلی، علوم حدیث، بهار 1387، شماره 47.
«فضای صدور»، سید محمد کاظم طباطبائی، علوم حدیث، سال هفدهم، 1391، شماره4.
«مخاطب حدیث و نقش آن در شناخت قضایای حقیقیه و خارجیه»، حسین محققیان، محمدکاظم رحمان ستایش، حدیث حوزه، 1395، شماره13.
«نقد متن 2(پیشینه تاریخی)»، مهدی مهریزی، علوم حدیث، 1381، شماره 26.
«نگاهی معناشناختی به حیوان‏انگاری انسان‏ها در زبان نهج البلاغه و لزوم حفظ حرمت انسان»، محمد عشائری منفرد، قم، مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش ملی نهج البلاغه و ادبیات، 1391ش.
کنفرانس26وحدت اسلامی، سیدمحمد کاظم طباطبائی، نقل از خبرگزاری حوزه www.hawzahnews.com/news، کد خبر 307347.