تحلیل محتوایی و سبک احتجاجات امام صادق علیه السلام در حدیثی از باب الحجه اصول کافی بر پایه نظریه کنش های گفتاری جان سرل

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکترا علوم قرآن حدیث واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران .

2 گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)نویسنده مسئول(

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

10.22034/hs.2022.50350.3201

چکیده

امام صادق علیه‌السلام به دلیل موقعیت زمانی ومکانی خود بیشتر از دیگر معصومان علیهم‌السلام در فرهنگ سازی شیعیان نقش اساسی داشتند. به نظر می‌رسد با تحلیل احتجاجات ایشان در حدیث اول از باب « ائمه ارکان زمین هستند» ااز کتاب الحجه اصول کافی شیخ کلینی، طبق نظریه‌های زبان شناسی، می‌توان به بینش های تازه‌ ای دست یافت. این مقاله براساس نظریه کنش گفتار جان سرل می‌باشد. نظریه کنش گفتاری یکی از نظریاتی است که در تکوین تحلیل گفتمان نقش اساسی داشته است. تحلیل گفتمان ، مطالعه ای عام چگونگی ساخت و القای معنی در جریان تولید ودرک متن توسط گویش وران است که بر ساختار جمله تمرکز می‌کند و شکل تولید شده جمله در یک بافت معین پاره گفتار می‌باشد که اگر در مفهوم تولید گذاشته شود کنش گفتاری نامیده می‌شود. از دیدگاه سرل، کنش گفتاری به پنج گروه اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی تقسیم می‌شود. بررسی نشان می‌دهد که در احتجاجات امام صادق(ع) کنش اظهاری بیش از دیگر کنش هاست.روش استفاده در این بررسی توصیفی، تحلیلی به صورت تحلیل محتوا (گفتمان) است. واحد تحلیل، جمله قرار گرفته است و ابزار تحقیق کتابخانه‌ای می‌باشد.

کلید واژه: احتجاجات، امام صادق (ع) ،باب الحجه ، اصول کافی، کنش گفتاری، جان سرل.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابعاد شخصیت و زندگی امام صادق۷، احمد پاکتچی، تهران، دانشگاه امام صادق۷، چاپ اول، 1391ش.
الاحتجاج علی اهل اللجاج، ابومنصور احمد بن علی بن ابی‏طالب طبرسی، مترجم: محمدمهدی سازندگی، قم، بقیه الله۷ چاپ پنجم، 1396ش.
الارشاد فی معرفة حجج اللّٰه علی العباد، محمدبن محمد مفید، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
استراتژی منجی، جنگ جهانی یا صلح جهانی، مهدیه پاکروان، تهران، پناه، چاپ اول، 1398ش.
افعال گفتاری، جان.آر سرل، مترجم: محمد علی عبد اللهی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1385ش.
بحار الأنوار الجامعة لدررر أخبار الأئمة:، محمد باقر مجلسی، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق.
تاریخ حدیث، کاظم مدیر شانه چی، تهران، سمت، بی‏چا، 1377ش.
تاریخ عمومی حدیث، مجید معارف، تهران، کویر، چاپ اول، 1377ش.
تاریخ یعقوبی، ابن واضح یعقوبی، تهران، انتشارات علمی وفرهنگی، 1366ش.
تحلیل گفتمان انتقادی، فردوس آقا گل زاده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی با همکاری دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اول، 1385ش.
تحلیل گفتمان انتقادی، نورمن فرکلاف، فاطمه شایسته‏پیران ودیگران، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چاپ دوم، 1387ش.
تحلیل گفتمان، اچ جی ویدوسن، ترجکه: نگار ایل غمی و نگار داوودی اردکانی، تهران، جامعه‏شناسان، چاپ اول، 1395ش.
تحلیل متن و گفتمان درآمدی بین‏رشته‏ای، ون دویک، توین آدریانوس، پیمان کی فرخی، تهران، پرسش، چاپ اول، 1394ش.
تذکرة الحفاظ، شمس الدین ذهبی، حیدر آباد، دار المعارف عثمانی، بی‏چا، 1956م.
تهذیب التهذیب، ابن حجر احمد بن علی عسقلانی، بیروت، دارالفکر، چاپ ششم، 1404ق.
دانشنامه امام صادق۷، محققین بنیاد علمی فرهنگی دارالحکمه کانادا، بی‏جا، میراث شرق، چاپ اول، 1396ش.
درآمدی بر تحلیل گفتمان، برایان پالتریج، ترجمه: طاهره همتی، تهران، نشر نویسه پارسی، چاپ اول، 1396ش.
درآمدی بر معنی‏شناسی زبان، جان لاینز، مترجم: کوروش صفوی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، 1391ش.
زندگانی امام صادق جعفر بن محمد۷، سیدجعفر شهیدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1378ش.
ساختار و تأویل متن، بابک احمدی، تهران، مرکز نشر، چاپ چهارم، 1378ق.
شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، قم، مکتبه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1404ق.
شیعه در اسلام، محمد حسین طباطبایی، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ نهم، 1390ش.
الفصول المهمة فی اصول الأئمة، محمد بن حسن حر عاملی، قم، مؤسسه معارف اسلامی امام رضا۷، بی‏چا، 1376ش.
کاربرد‏شناسی زبان، جورج یول، ترجمه: محمد عموزاده مهدیرجی‏، منوچهر توانگر، تهران، سمت، چاپ هشتم، 1396ش.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اهل بیت:، بی‏چا، 1348ش.
الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، بیروت، دارصادر-داربیروت، 1385ق.
الملل والنحل، محمد بن عبد الکریم شهرستانی، تصحیح: احمد فهمی، قاهره، بی‏نا، 1368ق.
مناقب آل علی بن ابی‏طالب، ابن شهر أشوب مازندرانی، بیروت، دار الأضواء، چاپ سوم، 1412ق.
منتهی الامال، شیخ عباس قمی،تهران، مطبوعاتی حسینی، چاپ هشتم، 1376ش.
نگاهی به زبان(یک بررسی زبان‏شناسی) جورج یول، ترجمه: نسرین حیدری، چاپ چهاردهم، تهران، 1396ش.
نگاهی تازه به معنی‏شناسی، فرانک رابرت پالمر، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، پنگوئن، چاپ اول، 1366ش.
«تحلیل خطبه حضرت زینب۳ در کوفه بر اساس نظریه کنش گفتار سرل»، طاهره ایشانی، معصومه نعمتی قزوینی، فصلنامه تخصصی مطالعات قران و حدیث سفینه، ش45، 1393ش.
«تحلیل سخنان امام حسین:از مدینه تا مکه، بر پایه نظریه کنش گفتاری جان سرل»، مهدیه پاکروان و محمدرضا بارانی، فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی، دوره 11، شماره 42، 1398ش.
«تحلیل کنش گفتاری خطبه امام حسین:در روز عاشورا»، طاهره ایشانی و نیره دلیر، فصلنامه لسان مبین، ش25، 1395ش.
«تحلیل گفتمان ائمه: با روش تقیه بر اساس نظریه کنش گفتاری جان سرل برزن»، مرضیه برزن، کریم نجفی برزگر، اصغر قائدان، سید حسن قریشی کرین، فصلنامه پژوهش‏های اعتقادی کلامی، شماره 36، زمستان 1398ش.
«تحلیل متن‏شناسی زیارت‏نامه امام رضا:»، محمدرضا پهلوان، مهدی رجب‏زاده، فصلنامه مطالعات اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ش58، 1398ش.
«درآمدی بر هرمونوتیک و تاویل (با تکیه بر قرآن و حدیث)»، عباس همامی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تهران)، دوره 1 و 2، 1381ش.
«کاربست الگوهای تحلیل کنش‏های کلامی امام علی۷ در نهج البلاغه»، بلاوری، رسول، ماهوری، زهرا، فصلنامه دانش سیاسی دانشگاه امام صادق۷، (1398)، شماره 30.