گونه‌شناسی تحلیلی روایات جری

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید باهنر کرمان

10.22034/hs.2023.50527.3262

چکیده

در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق، تطبیق شده است. از این روایات تحت عنوان روایات جری نام برده می‌شود. از آن‌جا که مصادیقی که آیات قرآن بر آنها تطبیق شده است، انواع گوناگونی دارند، از این رو، گونه‌شناسی روایات جری، اهمیت و ضرورت می‌یابد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که روایات جری به چه گونه‌هایی قابل تقسیم‌اند؟ در راستای تحقق پاسخ به سؤال مذکور، ابتدا روایات جری مورد مطالعه قرار گرفت و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که روایات جری به شش‌گونه قابل تقسیم هستند که عبارت‌اند از: یک: روایات بیان‌کننده مصداق اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، دو: روایات بیان‌کننده مصداق اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، سه: روایات بیان‌کننده مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، چهار: روایات بیان‌کننده مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، پنج: روایات بیان‌کننده مصداق باطنی آیه در زمان نزول، شش: روایات بیان‌کننده مصداق باطنی آیه در گذر زمان.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن‏کریم
بحار الأنوار الجامعة لدررر أخبار الأئمة:، محمد باقر مجلسی، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق.
البرهان فی تفسیر القرآن‏، سیدهاشم‏بن‏سلیمان بحرانی، قم، مؤسسه بعثه، ۱۴۱۵ق‏.
تأویل الآیات‏ الظاهرة فی فضائل العترة‏ الطاهرة، علی استرآبادی، قم، مؤسسة النشر‏الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.
تسنیم، عبدالله جوادی آملی، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۷۹ش.
تفسیر الصافی، محمدمحسن ‏فیض‏کاشانی، تهران‏، مکتبة الصدر‏، ۱۴۱۵ق.
تفسیر العیاشی‏، محمد بن ‏مسعود عیاشی، تهران‏، مکتبة العلمیة‏الاسلامیة، ۱۳۸۰ق.
تفسیر القمی‏، علی ‏بن ‏ابراهیم‏ قمی، قم، دارالکتاب‏،۱۳۶۳ش.
تفسیر فرات ‏الکوفی، فرات ‏بن ‏ابراهیم‏ کوفی، تهران، مؤسسة الطبع وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی، ۱۴۱۰ق.
تفسیر نورالثقلین، عبدعلی ‏بن ‏جمعه عروسی‏حویزی، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
رابطه متقابل کتاب و سنت، علی نصیری، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه دینی، ۱۳۸۵ش.
روش‏های تأویل قرآن، محمدکاظم شاکر، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ۱۳۷۶ش.
الصحاح، اسماعیل بن حماد جوهری، بیروت، دار العلم، ۱۴۰۷ق.
علامه طباطبایی و حدیث، شادی نفیسی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۴ش.
الکافی، محمدبن‏یعقوب کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
کتاب ‏العین، خلیل ‏بن ‏احمد فراهیدی، قم، هجرت، ۱۴۱۰ق.
لسان العرب، محمد ابن‏منظور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق.
مجمع البحرین، فخرالدین طریحی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، ۱۳۷۵ش.
مجمع ‏البیان فی تفسیر القرآن‏ُ، فضل‏بن‏حسن طبرسی، ‏تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
المحاسن‏، احمد بن ‏محمد بن ‏خالد برقی، قم، دار الکتب‏الإسلامیة، ۱۳۷۱ق.
معانی ‏الاخبار، محمد بن‏ علی صدوق، ‏قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.
معیارهای جری و تطبیق از نگاه علامه طباطبایی، علی هاشمی نشلجی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۸ش.
المفردات فی غریب القرآن، حسین‏ بن ‏محمد راغب اصفهانی، بیروت، دارالعلم، ۱۴۱۲ق.
مناقب آل ابی‏طالب:، محمد بن ‏علی بن ‏شهرآشوب،‏ قم، انتشارات علامه، ۱۳۷۹ق.
المیزان فی تفسیر القرآن، محمدحسین طباطبایی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق.
«بررسی قاعده تفسیری جری و تطبیق با تأکید بر به کارگیری آن در سیره معصومان:»، محسن نورایی، مجله آموزه‏های قرآنی، پاییز و زمستان ۱۳۹۰ش، شماره ۱۴.
«تجلی جاودانگی قرآن در قاعده جری و تطبیق»، محمدعلی رضایی اصفهانی، فصلنامه اندیشه دینی، زمستان ۱۳۸۶ش، شماره ۲۵.
«جایگاه روایات جری و تطبیق در فرایند تفسیر قرآن»، مصطفی سلیمی زارع، فصلنامه پژوهش‏های قرآنی، بهار ۱۳۹۲ش، شماره ۷۳.
«جری و تطبیق در احادیث امام رضا۷»، صغری لک‏زایی، و زهرا قاسم‏نژاد، مجله بینات، تابستان و پاییز ۱۳۹۴ش، شماره ۸۶ و ۸۷.
«جری و تطبیق در المیزان»، علی نصیری، مجله علوم و معارف قرآنی، تابستان ۱۳۷۵ش، شماره ۲.
«جری و تطبیق روش‏ها و مبانی آن»، یدالله یزدان‏پناه، مجله حکمت عرفانی، پاییز و زمستان ۱۳۹۱ش، شماره ۴.
«روش‏های به کارگیری قاعده جری و تطبیق در حوزه فهم قرآن»، محمدعلی رضایی کرمانی، فصلنامه پژوهش‏های قرآنی، پاییز ۱۳۹۵ش، شماره ۸۰.
«کاربرد جری و تطبیق در تفسیر قرآن»، هدیه مسعودی صدر، فصلنامه مطالعات قرآنی، تابستان ۱۳۹۷ش، شماره ۳۴.
«ماهیت تأویل قرآن در آیات و روایات و بررسی دیدگاه‏های مشهور بر اساس آن»، محمدهادی قهاری کرمانی، پژوهشنامه تأویلات قرآنی، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش، شماره ۳.
«مبانی ادبی و زبان شناختی جری و تطبیق در تفسیر قرآن»، علی راد و ابوالحسن مؤمن نژاد، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، بهار ۱۳۹۶ش، شماره ۳۳.
«مبانی جری و تطبیق از دیدگاه علامه طباطبایی»، شادی نفیسی، مجله قرآن‏شناخت، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ش، شماره ۱۲.