روش کشف راویان مجهول از منظر محدث جزائری

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی

2 استاد دانشگاه امام صادق

10.22034/hs.2024.51004.3411

چکیده

جهالت راویان از جمله آسیب‌های سند احادیث به شمار می‌آید. برخی عالمان، مجهول بودن راوی را معضل دانسته و احادیث را به سبب این معضل، طرد کرده‌اند برخی دیگر طرد احادیث به سبب این معضل را نپذیرفته و با اتخاذ روش‌های مختلف سعی کرده‌اند راویان مجهول را شناسایی کنند. در همین راستا محدث جزائری از علماء عصر صفوی با مسلک اخباری معتدل است که با روش‌های متعدد درصدد ترمیم این معضل برآمده است و تا جایی که توانسته از راویان کشف جهالت کرده است. پژوهش حاضر درصدد است روش‌هایی که سید جزائری برای کشف شخصیت راویان مجهول به کار گرفته را بررسی کند تا مشخص شود این عالم از چه روش‌هایی برای شناسایی مدد گرفته است. آشنایی با طرق کشف شخصیت راویان مجهول باعث می‌شود راویان بسیاری شناسایی و معتبر شده و به تبع آن روایات بسیاری به چرخة اعتبار برگردانده ‌شوند. از جمله روش‌های محدث جزائری در کشف جهالت راویان می‌توان به «بهره‌گیری از آراء رجالیان متأخر»؛ «تکیه بر تصحیحات علامه حلّی»؛ «قرار داشتن در طریق شیخین و حکم به صحت آن» و «کثرت نقل صاحبان کتب اربعه از شخص مجهول» اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، محمد بن حسن‏ طوسی، تحقیق: حسن موسوی خرسان، ‏تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول،۱۳۹۰ش.
استقصاء الإعتبار فی شرح الاستبصار، محمد بن حسن عاملی، قم: مؤسسه آل البیت:، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
بحوث فی فقه الرجال، سید علی حسین مکی عاملی، بیروت: مؤسسه العروة الوثقی، چاپ دوم، ۱۴۱۴ق.
تهذیب الاحکام، محمد بن حسن‏ طوسی، تحقیق: حسن موسوی‏ خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیه‏، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، محمد بن علی اردبیلی، بیروت: دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.
رجال السید بحر العلوم «المعروف بالفوائد الرجالیة»، محمدمهدی بحرالعلوم، ‏ محمد صادق‏ بحر العلوم، تهران: مکتبة الصادق۷، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
الرعایة فی علم الدرایه، زین الدین بن علی شهید ثانی‏، تحقیق: عبدالحسین محمد علی بقال، قم: مکتبة آیة الله المرعشی العامة، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، زین الدین بن علی‏ شهید ثانی، محشّی: کلانتر، قم: کتابفروشی داوری‏، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
«شیوه‏های استنباط مذهب راوی مجهول یا مهمل بر پایه تحلیل متنی»، محمد مهدی خیبر، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال هیجدهم، زمستان ۱۴۰۰ش، شماره ۴.
غایة المرام فی شرح تهذیب الاحکام، نعمت الله جزایری، بی‏جا، بی نا، بی‏تا.
الفوائد الرجالیة، اسماعیل خواجویی، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ اول، ‏۱۴۱۳ق.
الفوائد الرجالیة، محمد مهدی کجوری شیرازی، تحقیق: محمد کاظم رحمان ستایش، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
کشف الأسرار فی شرح الاستبصار، نعمت الله جزایری، تحقیق: مؤسسه علوم آل محمد۹‏، قم: انتشارات مؤسسة دار الکتاب‏، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
کلیات فی علم الرجال‏، جعفر سبحانی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ دوم،۱۴۱۰ق.
المحاسن، احمد بن محمد بن خالد برقی، تحقیق: جلال الدین محدث، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۷۱ش.
مدارک الأحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام‏، محمد بن علی موسوی‏ عاملی، بیروت: مؤسسه آل البیت:‏، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
معراج أهل الکمال إلی معرفة الرجال‏، سلیمان بحرانی، تحقیق: عبدالزهراء عویناتی، بی‏جا، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
من لا یحضره الفقیه‏، محمد بن علی‏ صدوق، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان‏، حسن بن زین الدین شهید ثانی، تصحیح: علی اکبر غفاری، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی‏، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
منتهی المقال فی أحوال الرجال‏، محمد بن اسماعیل مازندرانی حائری، تحقیق: مؤسسة آل البیت: لاحیاء التراث‏، قم: انتشارات مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث‏، اول، ۱۴۱۶ق.