فرایند ترجمۀ حدیث

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

ریاست پژوهشکده تفسیر اهل بیت پژوهشگاه دارالحدیث

10.22034/hs.2024.51163.3441

چکیده

این نوشته در پی تبیین فرآیند ترجمه حدیث و ارائه ده گام برای آن است. چهار گام در ناحیه زبان مبدأ و فهم متن و شش گام در عرصه بازگردان به زبان مقصد پیشنهاد شده است. چهارگام در مرحله دریافت محتوا عبارت‌اند از : دستیابی به معنای اصلی و کاربردی واژه های حدیث، فهم ساختار سخن، ریخت شناسی متن و توجه به فرامتن. شش گام ترجمه در عرصه بازگردان نیز شامل معادل یابی دقیق، بازتاب دادن بار ارزشی، انتقال ظرافت های معنایی، رعایت ساختار زبان مقصد، مقابله و اصلاح ترجمه و روان و زیباسازی آن است.

کاربردی واژه های حدیث، فهم ساختار سخن، ریخت شناسی متن و توجه به فرامتن. شش گام ترجمه در عرصه بازگردان نیز شامل معادل یابی دقیق، بازتاب دادن بار ارزشی، انتقال ظرافت های معنایی، رعایت ساختار زبان مقصد، مقابله و اصلاح ترجمه و روان و زیباسازی آن است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آسیب‏شناسی حدیث، عبد الهادی مسعودی، تهران، سمت، 1392ش.
اصول کافی، محمّد بن یعقوب کلینی، (م329ق)، ترجمه: محمّد باقر کمره‏ای، چاپ سوم، قم، اُسوه، 1375ش.
بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمّة الأطهار، محمد باقر مجلسی (م1110ق)، بیروت، مؤسّسه الوفاء، 1404ق.
تهذیب الأحکام، ابو جعفر محمّد بن حسن طوسی، تحقیق: سیّد حسن موسوی خرسان، تهران، دارالکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
جامع الأخبار، تاج الدین محمّد بن محمّد شعیری، تحقیق: علاء آل جعفر، قم، مؤسّسة آل البیت:، 1414ق.
الجامع الصغیر، عبد الرحمن بن أبی بکر السیوطی (م911ق)، بیروت، دار الفکر، 1401ق.
دانش‏نامۀ امیرالمؤمنین7، محمد محمدی ری‏شهری، سید محمد کاظم طباطبایی، سید محمود طباطبایی نژاد، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1382ش.
درسنامه فقه‏الحدیث، عبد الهادی مسعودی، قم، دار الحدیث، 1395ش.
الدرة الباهرة من الاصداف الطاهرة، محمدبن مکی (شهید اول) (734 - ۷۸۶ق)، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، قم، زائر، ۱۳۷۹ش.
روش فهم حدیث، عبد الهادی مسعودی تهران، سمت، 1384ش.
الصحاح، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق: احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم الملایین، چاپ اول، 1376ق‏.
القاموس المحیط، أبو طاهر مجدالدین محمّد بن یعقوب فیروز آبادی (م817 ق)، چاپ اول، بیروت، دارالفکر، 1403ق.
الکافی، محمّد بن یعقوب کلینی (م329ق)، تحقیق: دار الحدیث، قم، انتشارات دارالحدیث، چاپ اول، 1387ش.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
کتاب العین، خلیل بن احمد فراهیدی، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، 1409ق.
لسان العرب، ابن منظور محمد بن مکرم، قم، نشر ادب الحوزه، 1405ق.
کنز العُمّال، علی بن حسام الدین متّقی هندی (م975ق)، تصحیح: صفوة السقّا، بیروت، مکتبة التراث الإسلامی، 1397ق.
مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ابو جعفر محمّد بن حسن طوسی (م۴۶۰ق)، تحقیق: علیّ أصغر مروارید، بیروت، مؤسّسۀ فقه الشیعه، چاپ اول، 1411ق.
المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، احمد بن محمد فیومی، قم، مؤسسه دارالهجرة، چاپ دوم، 1414ق.
معارج نهج البلاغه، أبی الحسن علی بن زید بیهقی، تحقیق: محمّد تقی ‏دانش‏پژوه، قم، کتابخانۀ آیة الله‏ مرعشی نجفی، چاپ اول، 1409ق.
معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، محمود عبد الرحمن عبد المنعم، قاهره، دار الفضیله، بی‏تا.
معجم لغة الفقهاء، محمّد رواس قلعه جی، بیروت، دارالنفائس، 1405ق.
معجم مقائیس اللغه، احمد بن فارس(م395ق)، به کوشش: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتبة الاعلام الاسلامی، 1404ق.
ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، محمّد باقر بن محمّد تقیّ مجلسی (م1111ق)، تحقیق: سیّد مهدی رجائیّ، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1406 و 1407ق.
من لا یحضره الفقیه‏، محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1413ق.
منطق فهم حدیث، سید محمد کاظم طباطبایی، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۰ش.
میزان الحکمة، محمد محمدی ری‏شهری، ترجمه: حمیدرضا شیخی، چاپ اول، قم، دارالحدیث، 1379ش.
النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، مبارک بن محمد بن اثیر، تحقیق: طاهر احمد زاوی، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1367ش.
«برابریابی‏های تشبیه و صفات مرکب در ترجمه خطبه‏ها و نامه‏های نهج البلاغه بر اساس الگوی بومی‏گزینی»، علی صیادانی، یزدان حیدرپور مرند، پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، شمارۀ 26، ص165-193، بهار و تابستان 1401ش.
«تجربه‏هایی از ترجمه و نیز روند ترجمه»، آذرنوش آذرتاش، پژوهش و حوزه، شماره 1، ص271-286، سال دهم، دورۀ جدید، 1390ش.