«دلالت‌های مستقل قرآنی» در روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ( چیستی، جایگاه روایی، گونه شناسی)

بیدسرخی, علی; اسمعیلی زاده, عباس; رستمی, محمدحسن

doi:10.22034/hs.2024.51292.3482

«دلالت‌های مستقل قرآنی» در روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام) ( چیستی، جایگاه روایی، گونه شناسی)

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه علوم قرآن وحدیث دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

² گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

³ دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری- دانشگاه فردوسی مشهد

10.22034/hs.2024.51292.3482

چکیده

ازجمله مسائل مغفول در پژوهش‌های حدیثی، نگاه کارکرد شناسانه به روایات تفسیری و استنادات قرآنی اهل‌بیت (علیهم السّلام) است. غلبه نگاه معنا شناسانه در کنار خدشه به اعتبار این‌گونه روایات زمینه‌ساز مهجور ماندن بسیاری از روایات و عدم بهره‌مندی از آن‌ها شده است. ازجمله روایاتی که می‌توانند نقش بسزایی در فرایند تفسیر قرآن کریم ایفا می‌کند؛ روایاتِ حاوی مدالیل مستقل از سیاق مجموعی آیات قرآن کریم (روایات مستفاد) است که در این راستا جستار حاضر با نگاهی کارکرد شناسانه و باهدف دستیابی به ویژگی‌های این‌گونه روایات و گونه شناسی آن‌ها به روش توصیفی-تحلیلی سامان‌یافته است و بدین نتیجه دست‌یافته است که روایات مذکور دارای ویژگی‌هایی چون؛ «گسترش مدالیل آیات قرآنی»؛ «تعلیمی بودن»؛ «کثرت استفاضه‌ای»، «استنطاقی بودن» هموار کننده امکان نگاه کارکرد شناسانه به تراث روایی شیعه است و از سویی تأثیر الهام‌بخش این‌گونه روایات برای نگارنده بزرگ تفسیر المیزان، در معرفی یک قاعده تفسیری نقلی مهم و معتبر تحت عنوان «اعتبار و حجیت دلالی هر جمله‌ی تامة الإفادة یا مستقلّه قرآنی» امکان استخراج اصول و قواعد تفسیری از روایات را گوشزد می‌کند

کلیدواژه‌ها