بررسی و نقد حدیث «ولد الزنا لا یدخل الجنة»

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری.

10.22034/uh.2025.46598.1852

چکیده

در برخی کتاب‏های روایی، حدیثی با این مضمون که ولدالزنا به بهشت نمی‏رود نقل شده است. سند این حدیث در منابع شیعی به صورت کامل آورده نشده است و در منابع هل سنت به جهت قرار گیری افراد غیر موثق و ضعیف در سلسله راویان، روایتی ضعیف به‌شمار رفته است. محتوای حدیث نیز با آیات مختلفی از قرآن کریم ناساگار است مانند آیاتی که هر کس را مسؤل کارهای خود معرفی می‏کنند و آیاتی که عوامل ورود به بهشت و جهنم را بیان می‏کنند. این حدیث به گونه‏ای ظلم نیز به شمار می‏رود و با حکم عقل به قبح ظلم نیز ناسازگار است. همچنین در مقابل این حدیث روایات متعدد دیگر وجود دارند که از سند قوی‏تری نسبت به این حدیث برخوردارند و در عین حال چنین فرزندی را بی‏گناه معرفی می‏کنند. همچنین این حدیث در کتب موضوعات نیز آورده شده است. توجیهات ارائه شده برای آن نیز پذیرفتنی نیستند.

کلیدواژه‌ها


ابوهریره، عبدالحسین شرف الدین، ترجمه: ابراهیم سید علوی، قم: انتشارات علامه عسکری، 1391ش.
إتحاف الخیرة المهرة بزوائد المسانید العشرة، احمد بن ابی‏بکر البوصری، بی‏جا، دار الوطن، 1420ق.
الإحتجاج، احمد بن علی طبرسی، مشهد: نشر مرتضی، 1403ق.
الإرشاد، محمد بن محمد المفید، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
الأسرار المرفوعة فی الأخبار الموضوعة (الموضوعات الکبری)، ملاعلی القاری، تحقیق: محمد بن لطفی الصباغ، بیروت: المکتب الأسلامی، 1406ق.
اصول و قواعد فقه‏الحدیث‏‏، محمد حسن ربانی، قم: بوستان کتاب، دوم، 1387ش.
بحار الأنوار، محمد باقر مجلسی، بیروت: الوفاء، 1404ق.
البدایه و النهایه، اسماعیل ابن عمر (ابن کثیر)، بیروت: دارالفکر، 1407ق.
تاریخ آداب العرب، مصطفی صادق رافعی، بی‏جا، دار الکتب العربی، بی‏تا.
تاریخ مدینه دمشق، علی ابن حسن دمشقی (ابن عساکر)، تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1415ق.
تأویل مختلف الحدیث، ابن قتیبه الدینوری، بیروت: دار الکتب العلمیة، بی‏تا.
تحف العقول، حسن ابن شعبه حرانی، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1404ق.
تدوین السنةالنبویة، محمد زهرانی، نشأته و تطوره من‏القرن الاول الی نهایة القرن التاسع الهجری، ریاض، ۱۴۲۶ق.
تفسیر جوامع الجامع، فضل بن حسن طبرسی، قم: مؤسسة النشر الأسلامی، 1418ق.
التوحید، محمد بن علی ابن بابویه (شیخ صدوق)، قم: مؤسسة النشر الأسلامی، 1398ق.
الجامع الصحیح (صحیح مسلم)، مسلم ابن حجاج النیشابوری، بیروت: دارلفکر، بی‏تا.
جامع بیان العلم و فضله، ابن عبد البر، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1398ق.
جمع الجوامع (الجامع الکبیر)، جلال الدین سیوطی، نرم افزار مکتبة الشاملة.
حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، ابونعیم اصفهانی، مصر، السعادة، 1394ق.
الخصال، محمد بن علی ابن ‏بابویه (شیخ صدوق)، قم: مؤسسة النشر الأسلامی، 1403ق.
سنن الکبری، احمد بن شعیب، نسایی، تحقیق: عبدالغفار البنداری و سید کسروی حسن، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1411ق.
شرح المقاصد، مسعود بن عمر تفتازانی، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، قم: الشریف الرضی، 1409ق.
شرح نهج البلاغه، عبدالحمید ابن ابی‏الحدید، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
علل الشرایع، محمد بن علی ابن بابویه (شیخ صدوق)، قم: مؤسسة الداوری، بی‏تا.
عوالی اللئالی، ابن ابی جمهور احسائی، قم: سیدالشهداء، 1405ق.
عیون اخبار الرضا، محمد بن علی ابن بابویه (شیخ صدوق)، بی‏جا، انتشارات جهان، 1378ق.
فجر الأسلام، احمد امین، بیروت: دار الکتب العربی، 1969م.
فرهنگ علم کلام، احمد خاتمی، تهران: انتشارات صبا، 1370ش.
فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشکور، مشهد: بنیاد پژوهش‏های اسلامی، 1372ش،
فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، محمد عبد الرئوف المناوی، تصحیح: احمد عبد السلام، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
الکامل فی ضعفاء الرجال، ابو احمد بن عدی جرجانی، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود، علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.
کشف الخفاء و مزیل الألباس، اسماعیل بن محمد العجلونی، بیروت: دار الکتب العلمیة، ثالثة، 1408ق.
کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، حسن بن یوسف بن مطهر حلی، تصحیح و تحقیق: آیة الله حسن زاده آملی، قم: مؤسسة النشر الأسلامی، چهارم، 1413ق.
کنز العمال، المتقی الهندی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1409ق.
لسان المیزان، احمد بن علی عسقلانی، بیروت: مؤسسه الاعلمی، 1390ق.
مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن ابی‏بکر هیثمی، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1408ق.
المحصل، محمد بن عمر رازی، عمان: دار رازی، 1411ق.
مختلف الشیعه فی احکام الشریعة، حسن بن یوسف بن مطهر حلی، قم: مؤسسة النشر الأسلامی، ثانیة، 1413ق.
مستدرک الوسائل، حسین نوری (محدث نوری)، قم: مؤسسة آل البیت :، 1408ق.
المستدرک علی الصحیحین، محمد بن عبدالله الحاکم النیشابوری، بیروت: دار المعرفة، بی‏تا.
معجم الأوسط، ابوالقاسم الطبرانی، تحقیق: الحسینی و طارق بن عوض الله، قاهره: دارلحرمین، بی‏تا.
الموضوعات، ابن الجوزی، تحقیق: عبدالرحمن محمد عثمان، المدینة المنورة: المکتبة السلفیة، 1388ق.
میزان الاعتدال فی نقد الرجال، شمس الدین محمد بن احمد ذهبی، تحقیق: علی محمد البحاوی، بیروت: دار المعرفه،1382ق.
المیزان فی تفسیر القرآن، محمد حسین طباطبایی، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1391ش.
نهایه الاقدام فی علم الکلام، محمد بن عبدالکریم شهرستانی، تحقیق: احمد فرید مزیدی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1425ق.
وسائل الشیعة، محمد بن حسن حرعاملی، قم: مؤسسة آل البیت :، 1409ق.
«اقتراح تحلیل روایات عرضه حدیث بر قرآن»، جعفر نکونام، صحیفه مبین، شماره 27-28‏‏، 1381ش.
«بررسی روایات عرضه»، علی نصیری، حدیث حوزه، شماره 2، 1390ش.
«گونه‏های تألیفات حدیثی»، مجید معارف، دانشنامه جهان اسلام، (نسخه اینترنتی).