دانشگاه بین المللی امام خمینی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، گروه علوم قرآن و حدیث
10.22034/uh.2025.52000.3608
چکیده
«عاقّ والدین» ترکیبی است که در احادیث اسلامی مذموم دانسته شده است. تفاوت دستور زبان فارسی و عربی و جایگاه والای والدین، سبب رواجِ کاربرد مستقیم این ترکیب در فارسی، به صورت اضافه معنوی به تقدیر لام و به معنای «نفرین والدین» شده است. در این مقاله برای نخستین بار با روشی توصیفی تحلیلی، شواهد، زمینهها و آثار برداشت نادرست از این ترکیب روایی بررسی شده است.«عاقّ والدین» در احادیث معصومین(ع)،نه به معنای «نفرین والدین»، بلکه به معنای فرزندِ ناسپاس، آزاردهنده، نافرمان و قطعکننده ارتباط با پدر و مادر به کار رفته است. عاقّ(عاقِق) اسم فاعلی است که به مفعولبه خود یعنی والدین اضافه لفظی شده و مانند اضافه معنوی، در آن، حرف لامی در تقدیر نیست که معنای مالکیت را برساند. در گفتمان برآمده از برداشت «نفرین والدین» از «عاقّ والدین»، ایشان دارای قدرتی مشروع و برآمده از احادیث هستند و فرزندان نیز برای مصون ماندن از آن، سعی میکنند آنها را راضی نگاه دارند. در حالی که در گفتمان برآمده از قرآن و احادیث، والدین و فرزندان محترمند و اگر فرزندان سعی میکنند نسبت به والدین احسان داشته باشند، به دلیل قدردانی از زحمات ایشان و عمل به دستورات قرآنی و حدیثی است، نه ترس از نفرین ایشان.
خوش خاضع, محمد جمال الدین. (1404). بازتاب مفهوم حدیثی «عاقّ والدین» در زبان فارسی؛ شواهد، زمینه ها و آثار. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), -. doi: 10.22034/uh.2025.52000.3608
MLA
محمد جمال الدین خوش خاضع. "بازتاب مفهوم حدیثی «عاقّ والدین» در زبان فارسی؛ شواهد، زمینه ها و آثار". فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, , , 1404, -. doi: 10.22034/uh.2025.52000.3608
HARVARD
خوش خاضع, محمد جمال الدین. (1404). 'بازتاب مفهوم حدیثی «عاقّ والدین» در زبان فارسی؛ شواهد، زمینه ها و آثار', فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), pp. -. doi: 10.22034/uh.2025.52000.3608
VANCOUVER
خوش خاضع, محمد جمال الدین. بازتاب مفهوم حدیثی «عاقّ والدین» در زبان فارسی؛ شواهد، زمینه ها و آثار. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 1404; (): -. doi: 10.22034/uh.2025.52000.3608
)