شناسنامۀ حدیث؛ اهداف و مؤلفه‏ ها

نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تفسیر- دانشکده علوم و معارف قرآن - دانشگاه قرآن و حدیث

2 استادیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 دانشگاه قرآن و حدیث - قم - ایران

10.22034/uh.2025.50873.3409

چکیده

چکیده

حدیث از عصر صدور تاکنون در فراز و نشیب‏ های تاریخ، تحولاتی در سند و متن به ‏خود دیده است. پدیده‌هایی همچون تصحیف‏ ها، تقطیع ‏ها، افتادگی‏ ها، گزارش‏ های متفاوت سند و متن در منابع و ... شناسایی هویت حدیث را دشوار کرده است. این واقعیت، ما را به ایجاد ساختاری برای بررسی زوایای مختلف حدیث وامی‏ دارد تا بتوان در آن ساختار با توجه به مؤلفه ‏های مختلف، هر حدیث را بهتر شناخت و از دیگر احادیث تمیز داد. مجموع این مؤلفه‏ ها که شناخت بهتر هر حدیث را به همراه دارند «شناسنامۀ حدیث» می‌نامیم. در این پژوهش ساختاری در دو قالب کوتاه و توسعه ‏یافته، مشتمل بر مؤلفه‌های عمومی و تخصصی، برای شناسنامۀ حدیث پیشنهاد شده و مؤلفه‏ های عمومی حدیث با توجه به آسیب‏ های حدیثی و نیز دقت در عوامل پذیرش و فهم درست حدیث به‌صورت توصیفی، گردآوری و تدوین شده‏ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم
الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن شیخ طوسی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۷ش.
تاریخ حدیث شیعه (1)، سید محمد کاظم طباطبایی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ دانشکده علوم حدیث، چاپ دوم، 1389ش.
تفسیر روایی جامع، عبدالهادی مسعودی، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، چاپ چهارم، 1399ش.
تفسیر فرات الکوفی، فرات بن ابراهیم الکوفی، تحقیق: محمد کاظم، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، 1410ق.
درایة الحدیث، شادی نفیسی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ دانشگاه قرآن و حدیث، چاپ نهم، 1392ش.
روش فهم حدیث، عبدالهادی مسعودی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی؛ قم، دانشگاه قرآن و حدیث، چاپ سیزدهم، 1398ش.
سندشناسی، مهدی غلامعلی، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، چاپ دوم، 1396ش.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: مرکز پژوهش‏های دار الحدیث، قم، دار الحدیث، 1429ق.
معجم مصطلحات الرجال و الدرایة، محمد رضا جدیدی نژاد، به إشراف محمدکاظم رحمان‏ستایش، قم، دار الحدیث، چاپ دوم، 1424ق.
معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس، تحقیق و ضبط: عبد السلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
منطق فهم حدیث، سید محمد کاظم طباطبایی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ پنجم، 1400ش.
الوجیزة فی علم الدرایة، بهاء الدین محمد بن الحسین العاملی، مندرج در رسائل فی درایة الحدیث، إعداد: ابوالفضل حافظیان بابلی، قم، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، چاپ چهارم، 1432ق.
«آشنایی با مؤسسه فرهنگی دار الحدیث»، محمد محمدی ری‏شهری، نشریه علوم حدیث، 1375، شماره 1.
«کاربرد حدیث و روایت در فهرست و رجال پیشینیان»، احسان سرخه‏ای، علوم حدیث، 1394، شماره 76.