2
دانشیار دانشگاه مازندران دانشکده الهیات و معارف اسلامی
3
استادیار گروه فلسفه دانشکده الهیات دانشگاه مازندران
10.22034/uh.2025.51982.3606
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی محتوایی آثار حدیثی و کلامی شیخ صدوق با تمرکز بر مؤلفههای عقلگرایی در اندیشه و روش وی است. شیخ صدوق به عنوان یکی از برجستهترین محدثان و متکلمان شیعه در قرن چهارم هجری، در آثار خود چون التوحید، کمالالدین، علل الشرایع و معانی الأخبار، تلاش کرده است تا آموزههای دینی را با تکیه بر احادیث اهلبیت (ع) تبیین نماید. با این حال، نحوه مواجهه او با عقل و نقش آن در تفسیر و تأویل متون دینی همواره محل مناقشه بوده است. در این مقاله، با روش تحلیل محتوا و بررسی نمونهوار از آثار او، جلوههای عقلگرایی و تعارضهای احتمالی آن با گرایش حدیثمحور شیخ صدوق مورد بررسی قرار گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که گرچه صدوق در ظاهر بر اصالت نقل تأکید دارد، اما در بسیاری از مواضع، به گونهای گزینشی و عقلمدار به گزینش و تحلیل روایات میپردازد و در مواردی نیز برای دفاع از اصول اعتقادی، از استدلالهای عقلانی بهره میبرد. این پژوهش نشان میدهد که عقلگرایی در اندیشه شیخ صدوق نه در قالب عقل فلسفی، بلکه در چارچوب عقل حدیثی و در خدمت تبیین معارف دینی بهکار گرفته شده است.
اتحاد, سیده فرناز, موسوی, سید محسن, & دیانی, محمود. (1404). بررسی محتوایی آثار شیخ صدوق با محوریت عقل گرایی. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), -. doi: 10.22034/uh.2025.51982.3606
MLA
سیده فرناز اتحاد; سید محسن موسوی; محمود دیانی. "بررسی محتوایی آثار شیخ صدوق با محوریت عقل گرایی". فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, , , 1404, -. doi: 10.22034/uh.2025.51982.3606
HARVARD
اتحاد, سیده فرناز, موسوی, سید محسن, دیانی, محمود. (1404). 'بررسی محتوایی آثار شیخ صدوق با محوریت عقل گرایی', فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, (), pp. -. doi: 10.22034/uh.2025.51982.3606
VANCOUVER
اتحاد, سیده فرناز, موسوی, سید محسن, دیانی, محمود. بررسی محتوایی آثار شیخ صدوق با محوریت عقل گرایی. فصلنامه علمی علوم حدیث Ulum-i Hadth, 1404; (): -. doi: 10.22034/uh.2025.51982.3606
)